تاريخ بيداري زنان؛ بازنمايي مسائل زنان و خانواده در روزنامه نگاري دوران مشروطه

اولين نسل جنبش زنان در ايران، از اواخر قاجار و انقلاب مشروطه ظهور يافتند. آن‌ها با وقوع مشروطه، صاحب نشريه و روزنامه شدند. اين نشريات، تنها رسانه هاي فراگير در ايران عصر قاجار قلمداد مي شدند. نشريات زنان، مهم‌ترين ابزار آن‌ها براي رساندن صداي خود به جامعه و پيگيري جنبش مطالبه گري در راستاي برابري جنسيتي بود. پژوهش حاضر به دنبال شناسايي مسائل و مطالبات خانوادگي زنان در مطبوعات عصر مشروطه است. در اين راستا، تمام شماره هاي باقي‌مانده از هفت نشريه زنان در دوران مشروطه (شامل نشريات «دانش»، «شكوفه»، «زبان زنان»، «نامه بانوان»، «جهان زنان»، «عالم نسوان» و «مجله جمعيت نسوان وطن خواه») با روش تحليل مضمون، مورد واكاوي و تحليل قرار گرفته است. يافته هاي اين پژوهش نشان داد كه در نشريات زنان در عصر مشروطه، خانواده ايراني كانون دغدغه ها و مطالبات گوناگون بوده است. در اين نشريات، سلطه پدرسالاري، ريشه تمام مسائل و مشكلات زنان قلمداد مي شد كه پيامدهاي گوناگوني چون ازدواج اجباري دختران، كودك همسري آن‌ها، چندهمسري مردان، طلاق هاي آسان زنان توسط مردان، خشونت هاي خانگي عليه زنان، ممانعت از اشتغال زنان، زنانه شدن فقر و گسترش روسپي گري و امثال آن را براي زنان ايراني به همراه آورده بود. زنان در نشريات خود در يك نبرد گفتماني با ايدئولوژي پدرسالاري و مصاديق متعدد آن قرار گرفتند. آن‌ها با تضعيف گفتمان جنسيتي حاكم در عرصه هاي مختلف، مي كوشيدند كه زمينه تغيير قوانين خانواده در كشور را مهيا سازند تا از اين طريق، پيامدهاي پدرسالاري در زنان و خانواده را مهار كنند.