گفتمان‌كاوي برنامه معرفتي تلويزيون؛ مورد مطالعه: مجله علوم انساني زاويه

رسانه ها در صورت بندي هاي فرهنگي جامعه، نقش محوري ايفا مي كنند و اين بازي را نه فقط با بازتاب دادن فرهنگ، بلكه با شركت در فرهنگ سازي به اجرا مي گذارند. در اين مقاله با تمركز بر متون توليدي براي مخاطب نخبه، تلاش شده است، محتواي مختص براي اين‌گونه از مخاطبان، مورد واكاوي قرار گيرد و نحوه بازنمايي مباحث فكري و انديشگاني كه از دغدغه هاي فكري مخاطب نخبه است؛ تحليل شود. همچنين در پي آن هستيم؛ نشان دهيم در برنامه گفتگو محور تلويزيون، سازوكار صورت بندي آگاهي براي مخاطب نخبه چگونه است و سوژه‌هاي متكثر و نظام هاي فكري آن‌ها چگونه بازنمايي گفتماني مي يابد. به ديگر سخن، آيا از متون رسانه اي شده از شبكه فرهيختگان صداوسيما - شبكه چهار سيما-، صداهاي مختلفي انعكاس مي يابد و درنهايت بررسي خواهد شد در تلويزيون جمهوري اسلامي ايران، گفتمان‌هاي معاصر ايران در تقابل با يكديگر، چگونه معرفي مي شوند. بدين منظور مجله تصويري زاويه به‌عنوان مطالعه موردي انتخاب شده و با روش تحليل گفتمان ـ رويكرد لاكلا و موف ـ 43 قسمت از اين مجموعه تلويزيوني طي سال هاي 1397 تا شهريور 1400 بررسي شده است. مهم ترين نتايج پژوهش نشان مي دهد كه گفتمان غالب متون مورد بررسي، گفتمان اسلام سياسي است. اين گفتمان با مفصل بندي دال هايي چون احياي تمدن اسلامي، اسلامي سازي و بومي سازي علوم انساني، عقل گرايي اجتهادي، جدايي‌ناپذيري دين از سياست، تقابل با غرب و الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت، گفتمان انقلاب اسلامي را بازتوليد و تثبيت مي كند و به اين شيوه با مداخله هژمونيك در گفتمان هاي رقيب به مشروعيت بخشي اين گفتمان نزد سوژه ها مي پردازد.