اصول نظري معماري اخلاق مدار در قرآن كريم، با تكيه بر منطق صوري ارسطويي در انديشه اسلامي

پژوهش پيش رو، پژوهشي قرآني است كه با بررسي تأثير اخلاق بر معماري از منظر قرآن كريم، به شناخت معماري غير اخلاقي پرداخته و با هدف تبيين اصول نظري معماري اخلاق مدار، به استقراء، استنتاج و معكوس سازي منطقي مفاهيم استخراج شده بر اساس منطق صوري ارسطويي مي پردازد. پرسش اين مقاله اين است كه چگونه مي توان با تكيه بر آموزه هاي منطق صوري ارسطويي، به تبيين اصول نظري معماري اخلاق مدار از منظر قرآن كريم پرداخت؟ با توجه به اولويت دوري جستن از رذائل اخلاقي بر كسب فضائل اخلاقي در دين مبين اسلام و نيز جايگاه معماري به عنوان عمل اختياري انسان كه مؤثر از صفات دروني فرد و جامعه پيرامونش مي باشد، مي توان رذائل اخلاقي را مهمترين عامل شكل گيري اصولي غيراخلاقي براي معماري در نظر گرفت، و رذيلت هاي مذكور در قرآن مجيد، اين اصول را از منظر كتاب آسماني مسلمين مشخص مي نمايد و بستري مي شود براي شناخت اصول معماري اخلاقي. اين پژوهش در گونه استدلال منطقي و با رويكردي تحليلي تفسيري به بررسي مستندات و منابع مي پردازد و يافته هاي پژوهش با استفاده از تكنيك مصاحبه نيمه سازمان يافته، اعتبارسنجي مي شوند. مصاحبه ها حاكي از تأييد متخصصين در زمينه مفاهيم مطرح شده در اصول و نيز كامل بودن وكافي بودن اصول نظري استخراج شده از فرآيند منطقي پژوهش مي باشد. اين اصول نظري تأييد شده در پژوهش عبارتند از: 1) معماري بايد راه ايجاد ياد و ذكر خداوند باشد. 2) معماري بايد ابزار تكريم مخاطب و عدم تفاخر بر آن‌ها باشد. 3) معماري بايد موجب و سبب ايجاد هدفمندي نسبت به نيازهاي دنيوي و اخروي انسان باشد. 4) معماري بايد موجب رفع و محو فاصله طبقاتي شده و ابزار ايجاد برابري با ديگر انسان ها باشد. 5) معماري بايد موجب ايجاد تعادل در لذات و اميال انسان شود. 6) معماري بايد بواسطه ساختاري اقتصاد محور و طبيعتگرا موجب اعتدال گرايي در تأمين نيازهاي انسان شود. 7) معماري بايد با توجه و اعتقاد به عدم بقا و جاودانگي دنيوي انسان، قائل به استحكام در ساخت بنا باشد. بنابراين نتيجه اين پژوهش نشان‌دهنده امكان استخراج منطقي اصولي منسجم از قرآن كريم به منظور خلق معماري اخلاق مدار است كه مي تواند با تكيه بر پايه هايي محكم و استدلال پذير، در عرصه نظر و عمل مورد بهره برداري قرار گيرد.