كاربست روش داده بنياد در ظهور يك نظريه ي شهري (بازآفريني بخش مركزي مشهد)

موضوعات شهرسازي پيچيده و متنوع هستند به همين دليل معمولا در مطالعات شهري، عرصه نظريه پردازي، موضوع بحث برانگيزي مي باشد. زيرا غالب نظرياتِ مورد استفاده در مطالعات شهري، برآمده از مطالعات پژوهشگرانِ كشورهاي عموما توسعه يافته است كه كاربستِ آن ها را در شهرهاي با ويژگي هاي كالبدي، اقليمي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و مديريتي گوناگون با چالش هايي جدي مواجه مي نمايد. از طرفي فقدان نظريات معتبر و بومي در عرصه شهرسازي خصوصا شهرهاي ايراني اسلامي و وجود متغيرهاي گوناگون و منحصربفرد در اين حوزه لزوم بازتعريف و بازانديشي نظريه هاي بومي براي شهرهاي ايراني اسلامي و كاربست آن در مطالعات شهري را دوچندان مي كند. لذا اين مطالعه با هدف كاربست روش شناسيِ داده بنياد در استخراج چارچوب بازآفريني بخش مركزي شهر مذهبي مشهد، به منظور پاسخ به سوالِ چگونگي استفاده از روش داده بنياد براي تدوين چارچوب بازآفرينيِ مناسب، به تشريح فرآيند استفاده از نظريه داده بنياد مي پردازد. براي اين مهم از دو روش توصيفي تحليلي (براي تشريح فرآيند نظريه داده بنياد) و پيمايشي (به منظور بهره مندي از تجربه عملي در قالب مصاحبه ها) استفاده شده است. اين پژوهش به تشريح فرايندي مبتني بر تعابير كنشگران اجتماعي مي پردازد كه براي توصيف و فهم و تدوين چارچوب بازآفريني بخش مركزي مشهد، كاربرد داشته و مي تواند به شكل روشمند، مدل نظري را از ادراك ذي‌‌نفعان محيط استخراج مي‌‌كند. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه روش داده بنياد به فهم لايه هاي زيرينِ موثر بر تغييرات كالبدي، اجتماعي و غيره كمك نموده و براي توليد نظريه لازم است از نظرات ذينفعان گوناگون، بهره برده شود. تحليل مبتني بر داده هاي زمينه اي از منظر ذينفعان، منطبق بر فضاي فكري آن ها مي باشد. علاوه بر فضاي فكري لازم است مديريت شهري، براي مداخله در بافت هاي شهرهاي مذهبي، به فضاي عيني و عملي نيز در ابعاد شش گانه مديريتي، اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي، كالبدي، كاركردي و زيست محيطي توجه نموده و نوسازي در اين بافت‌‌ها، حول محور سنت و مذهب تعريف و اصالت يابد. لذا پيش از اجراي هر طرحي، تاثير آن در اين فضاهاي سه گانه، مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد تا آسيب هاي احتمالي به حداقل ممكن برسد.