تبيين عوامل موثر بر حس تعلق به مكان و ارزيابي شاخص‌هاي پايداري اجتماعي در بافت تاريخي (مورد مطالعه: محله جويباره اصفهان)

امروزه پايداري اجتماعي يك از مفاهيم تأثيرگذار و قابل‌بحث در طراحي معماري و شهري محسوب مي‌شود. ازآنجاكه محله جويباره اصفهان، قديمي‌ترين بافت تاريخي اين شهر به‌حساب مي‌آيد و اين بافت ارزشمند با همه ويژگي‌هاي قابل‌توجه موجود در آن به سمت فرسودگي و انحطاط، نزول يافته است؛ شناخت و ايجاد شاخصه‌هاي پايداري اجتماعي در اين بافت ارزشمند، مي تواند در حفظ ارزش‌هاي اين محله و ثبات آن به‌عنوان بافت تاريخي، نقش به سزايي داشته باشد. ازآنجاكه ساكنين بومي اين محله ارزشمند -كه تركيبي از تعداد محدودي از يهوديان و تعداد كثيري از مسلمانان هستند- در حال كوچ از آن هستند و ساكنين غيربومي جايگزين آن‌ها مي‌شوند؛ حفظ بافت تاريخي آن ضرورت مي‌يابد. شاخصه‌هاي پايداري اجتماعي در بافت تاريخي جويباره كدام‌اند و رابطه بين متغيرها و اولويت‌هاي آن‌ها به چه صورتي خواهد بود؟ هدف از اين پژوهش، شناخت شاخصه‌هاي پايداري اجتماعي در جهت حفظ ساكنين بومي با حس تعلق زياد به اين بافت تاريخي است؛ به‌گونه‌اي كه ايجاد اين شاخصه‌ها در بين ساكنين بومي و محل زندگي آن‌ها، از انحطاط و فرسودگي اين بافت جلوگيري كند. چراكه اين بافت قديمي‌ترين بافت شهر اصفهان محسوب مي‌شود و بناهاي تاريخي ارزشمندي در هم‌جواري آن همچون مسجد جامع عتيق وجود دارد. از طرفي تحقيقات گسترده‌اي در رابطه با پايداري اجتماعي در حيطه مسكن انجام‌شده است؛ اما در مورد بافت‌هاي تاريخي مطالعات انجام‌شده بسيار محدود است. روش تحقيق در مقاله پيش رو از نوع كمي است؛ و داده ها با استفاده از روش پيمايش گردآوري‌شده است. پرسش‌نامه در دو مرحله توزيع و مورد تحليل قرارگرفته‌اند. به‌منظور تجزيه‌وتحليل داده ها از نرم‌افزار SPSS، و آزمون هاي آماري تك‌نمونه‌اي و فريدمن براي ارزيابي و اولويت بندي متغيرها استفاده‌شده است. با توجه به مطالعات انجام‌شده در ميزان حس تعلق در محله، كه بر اساس جنسيت، شغل و سن در پرسش‌نامه اول موردبررسي واقع‌شده، احساس تعلق در بين مردان با شغل كاسب بيشتر از زنان و بقيه مشاغل بوده است. از نظر سني گروه سني سالمند، داراي حس تعلق مكان بيشتري به محله هستند. در توزيع پرسش‌نامه دوم شاخصه‌هاي پايداري اجتماعي كه شامل كيفيت زندگي، كيفيت فضاي باز، توجه به ويژگي‌هاي بافت تاريخي و ميزان تعاملات اجتماعي افراد ساكن در محله بوده است؛ مورد بررسي قرار گرفت. اين پرسش‌نامه در بين مردان با شغل كاسب و زنان با شغل خانه‌داري كه هر دو از جنس گروه سالمند هستند و به ترتيب بيشترين حس تعلق مكان به محله را دارند؛ توزيع شد. بر اين اساس مشخص شد كه كيفيت زندگي، بيشترين ميزان اهميت و تعاملات اجتماعي، كمترين ميزان اهميت را در جهت رسيدن به شاخصه‌هاي پايداري در محله جويباره در بين ساكنين محله دارا است.