تبيين مطلوبيت منظرهاي صوتي تيمچه‌هاي بازار تبريز بر اساس ارزيابي‌هاي عيني و ذهني

در پژوهش حاضر، در راستاي تبيين مطلوبيت منظرهاي صوتي تيمچه­هاي بازار تبريز، دو مؤلفه تراز فشار صوت و زمان واخنش به‌عنوان متغيرهاي عيني و روشن­كننده رفتار آكوستيكي اندازه­گيري شده­اند. با استفاده از پرسشنامه توصيفي نيز ارزيابي­هاي ذهني براي مشخص كردن كيفيت منظرهاي صوتي استفاده شده است. پژوهش در پي پاسخ به اين پرسش است كه ويژگي­هاي فضايي تيمچه­هاي بازار تبريز چگونه در رفتار آكوستيكي آن­ها تأثيرگذار هستند و چه عواملي در مطلوبيت منظرهاي صوتي آن­ها دخيلند. يافته­ها نشان مي­دهد گنبدهاي خردمقياس با احتباس امواج صوتي به مثابه كاواك عمل كرده و اثر مطلوب در كاهش زمان واخنش دارند. سطوح شيشه­اي با انعكاس صدا طنين را محيط افزايش مي‌دهند و موجب افت كيفيت آكوستيكي فضا مي­گردند. مصالح مورد استفاده در جداره­ تيمچه­ها، آجر با بندكشي گچي، با انكسار و پخشايش صوت نقش مثبتي در كيفيت آكوستيكي ايفا مي­كند. همچنين يافته­ها حاكي از آن است با اينكه مقادير تراز فشار صوت و زمان واخنش -كه نشان­دهنده نحوه رفتار آكوستيكي فضا هستند- مي­توانند به نحوي در ارزيابي افراد از منظر صوتي دخيل باشند؛ ولي به تنهايي نمي­توانند مبناي سنجش كيفيت ادراكي منظر صوتي باشند. در سه تيمچه امير شمالي، امير، و مظفريه ويژگي­ها و كيفيات محيطي فضاها از قبيل تناسبات هندسي، پويايي يا ايستايي و ميزان ازدحام تأثير مستقيم در خوشايندي منظر صوتي شهر دارد. اين سه تيمچه از لحاظ ميزان سروصدا جزو فضاهاي آرام هستند و به همين دليل بروز ناگهاني برخي صداها، به دليل اختلاف تراز فشار صوت به صورت مستقيم اثر سوء در كيفيت منظر صوتي مي­گذارند. لذا پيشنهاد مي­گردد مؤلفه­اي تحت عنوان شفافيت منظر صوتي شهري به مطالعات اين حوزه اضافه شده و در ارزيابي منظرهاي صوتي فضاهاي آرام شهري مورد توجه قرار گيرد.