توسعۀ مالي و رابطۀ «سرمايۀ انساني-رشد اقتصادي»: تحليل مقايسه ‏اي كشورهاي در حال توسعه و توسعه‏ يافته

اين پژوهش به بررسي اثرگذاري «توسعۀ مالي» بر رابطۀ «سرمايۀ انساني و رشد اقتصادي» در منتخبي از كشورهاي در حال توسعه و توسعه‏ يافته طي سال‌هاي 1980 تا 2016 مي‌پردازد. پرسش اساسي اين است كه آيا توسعۀ مالي مي تواند اثرگذاري سرمايۀ انساني بر رشد اقتصادي را تضعيف/تقويت كند؟ بدين منظور، برآورد مدل در دو مرحله انجام شده است. در مرحلۀ نخست، با استفاده از روش رگرسيون غلتان، اثر سرمايۀ انساني بر رشد اقتصادي برآورد شده است. در مرحلۀ دوم، با استفاده از رهيافت داده‏ هاي پانل، ضرايب سرمايۀ انساني استخراج شده از رگرسيون غلتان، در دو گروه مجزا از كشورهاي در حال توسعه و توسعه‏ يافته، بر روي شاخص چندبعدي توسعۀ مالي دو گروه كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته برازش شده است. اين شاخص چندبعدي، به‏ صورت ميانگين وزني هفت شاخص توسعۀ مالي با روش تحليل مؤلفه‏ هاي اصلي محاسبه مي ‏شود. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه افزايش سرمايۀ انساني غالباً سبب تقويت رشد اقتصادي مي‌شود و علاوه بر آن، با افزايش توسعۀ مالي اثرگذاري سرمايۀ انساني بر رشد اقتصادي نيز افزايش مي‌يابد؛ كه اين افزايش در كشورهاي در حال توسعه بيشتر از كشورهاي توسعه ‏يافته است. اين يافته ‏ها دلالت بر آن دارند كه دستيابي به نرخ‏ هاي رشد بالاتر (به‏ ويژه در كشورهاي در حال توسعه) در گرو تركيب بهينه سطوح به اندازۀ كافي بالايي از سرمايۀ انساني و توسعۀ مالي است.