شناسايي والدين و هيبريد برتر گوجه فرنگي براي برخي صفات كمي و كيفي ميوه در شرايط تنش خشكي به روش لاين × تستر

مقدمه و هدف: گوجه فرنگي حساسيت بالايي به انواع تنش هاي محيطي از جمله تنش خشكي دارد، بنابراين انتخاب هيبريدهاي سازگار به كم آبي و داراي عملكرد مناسب از طريق بررسي و مطالعه اثرات GCA، SCA و پاسخ فيزيولوژيكي مربوط به والدين و هيبريدهاي گوجه فرنگي در شرايط تنش كم آبي مي‌تواند به درك بهتر مكانيسم هاي مقاومت به خشكي و استفاده از آنها در برنامه هاي اصلاح گوجه فرنگي زراعي كمك كند. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق دوازده هيبريدحاصل از تلاقي3 لاين تجاري و 4 تستر گوجه فرنگي از نظر واكنش به تنش كم آبي و ارزيابي قابليت تركيب پذيري به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار و در سه سطح تنش (100% FC، 60% FC  و 40% (FC در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه ايلام از طريق روش لاين×تستر مورد ارزيابي قرار گرفتند. لاين هاي مورد استفاده شامل: L1: Bitstoik، L2: Kingstone وL3: Petoearly و تسترها شامل: (S. pimpinellifolium) T1: LA1607، (S. pimpinellifolium) T2: LA2656، T3: LA2080 (S. lycopersicum var. cerasiforme) و T4: LA1579 (S. pimpinellifolium) بودند. صفات عملكرد گياه، متوسط وزن ميوه، طول و قطر ميوه، ضخامت پريكارپ، تعداد حجره، اسيديته كل، pH و مواد جامد محلول اندازه گيري شدند.يافته‌ها: در بررسي اجزاي واريانس ژنتيكي، واريانس غير افزايشي (غالبيت) نقش بيشتري در بروز صفات مورد بررسي داشت. در شرايط تنش و بدون تنش براي صفات مورد بررسي نشان دهنده وجود تنوع ژنتيكي براي والدين و هيبريدها و معني داري اثر تركيب پذيري عمومي و خصوصي GCA) و (SCA  براي اين صفات بود. اثر لاين در شرايط بدون تنش براي اسيديته كل و مواد جامد محلول  معني دار نشد. در شرايط تنش شديد بهترين والد در تركيب پذيري عمومي براي عملكرد گياه و متوسط وزن ميوه لاينBitstoik  (به ترتيب 0/83كيلوگرم و 1/26گرم) و در شرايط بدون تنش LA2656 از نظر عملكرد بوته و متوسط وزن ميوه (0/321كيلوگرم و 2/18گرم) بودند. درشرايط تنش خشكي هيبريد  Petoearly × LA1579 (0/083 كيلوگرم) داراي بهترين تركيب پذيري خصوصي (SCA) براي عملكرد گياه و درشرايط بدون تنش LA2656 Bitstoik × داراي بهترين عملكرد گياه بودند.نتيجه‌گيري: اين نتايج مي توانند جهت استفاده در برنامه هاي اصلاحي و توسعه هيبريدهاي گوجه فرنگي متحمل به كم آبي به عنوان ارقام آزمايشي مناسب در برنامه هاي توليد هيبريد در شرايط تنش استفاده شوند.