بررسي تغييرات رنگيزه هاي فتوسنتزي، فعاليت آنتي اكسيداني و غير آنتي اكسيداني و برخي صفات مورفولوژيكي تحت تنش خشكي در گياه كرچك (.Ricinus Communis L)

مقدمه و هدف: تنش خشكي از مهم ترين تنش هاي محيطي مي باشد كه بر روي گياهان تآثير مي گذارد.؛ بنابراين شناخت مكانيسم هاي كه گياه در مواجهه با تنش از خود نشان مي دهد، ضروري مي باشد. مواد و روش ها: به منظور مطالعه تآثير تنش خشكي بر صفات مورفولوژيكي و بيوشيميايي گياه كرچك، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي ساري در سال 8-1397 به اجرا در آمد. عامل اول شامل 22 اكوتيپ كرچك و عامل دوم اعمال تنش خشكي در 5 سطح، آبياري كامل، قطع آبياري در اوايل مرحله رشد سنبله به مدت (11، 22، 33 و 44 روز) انجام شد. در اين پژوهش صفاتي شامل فعاليت آنزيم سوپراكسيد ديسموتاز (SOD)، كلروفيل a، كلروفيل b، كلروفيل كل، كاروتنوئيد، فنل، فلاونوئيد و ميزان پروتئين و همچنين صفات مورفولوژيك مانند ارتفاع گياه و شاخص سطح برگ نيز اندازه گيري شد.يافته ها: نتايج نشان داد كه با افزايش شدت تنش فعاليت آنزيم سوپراكسيد ديسموتاز (SOD)، ميزان پروتئين، فنل و فلاونوئيد به‌طور معني داري افزايش مي يابد در حاليكه ميزان رنگيزه هاي فتوسنتزي و كاروتنوئيد و همچنين ارتفاع گياه و شاخص سطح برگ كاهش معني داري را با افزايش تنش از خود نشان دادند. با توجه به نتايج تجزيه خوشه اي در شرايط تنش خشكي اكوتيپ هاي كرچك به سه خوشه تقسيم شدند. اختلاف بين اكوتيپ هايي كه در گروه مقاوم قرار گرفتند در مقايسه با اكوتيپ هاي حساس تحت تنش در صفات سوپراكسيد ديسموتاز (SOD)، كلروفيل a، كلروفيل b، كلروفيل كل، كاروتنوئيد، فنل، فلاونوئيد، ميزان پروتئين، ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ به ترتيب 83/41، 83/33، 85/57، 84/21، 82/08، 88/7، 86/44، 86/81، 78 و 80/9 درصد بود. با توجه به نتايج اكوتيپ هاي 2،3، 5، 8 و 19 را مي توان به عنوان اكوتيپ هاي مقاوم جهت كارهاي اصلاحي بعدي معرفي نمود.نتيجه گيري: در مجموع به نظر مي رسد اكوتيپ هاي مقاوم با توجه به شدت آسيب ديدگي كمتر از نظر شاخص هاي رشدي و افزايش بيشتر در فعاليت آنزيم سوپراكسيد ديسموتاز (SOD) و تجمع پروتئين، فنول و فلاونوئيد ميزان مقاومت بيشتري در برابر تنش خشكي از خود نشان دادند.