مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - گزينش همزمان براي عملكرد دانه و ساير صفات زراعي در لاين‌هاي پيشرفته اميدبخش سويا

پديد آورندگان :

قلي‌زاده ، امير سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي , مسعودي ، بهرام سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر - بخش تحقيقات دانه هاي روغني , هزارجريبي ، ابراهيم سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي , پيغام‌زاده ، كمال سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي

چكيده فارسي :

مقدمه و هدف: سويا يكي از مهم ترين گياهان دانه روغني جهان مي‌باشد و انتخاب ژنوتيپ‌هاي پرمحصول در اين گياه از اهميت بالايي برخوردار است. هچنين بررسي رابطه بين عملكرد و ساير صفات زراعي، راندمان برنامه‌هاي اصلاحي را با تعيين معيار انتخاب مناسب، بهبود مي‌بخشد. بنابراين اين مطالعه با هدف گزينش لاين‌هاي جديد سويا و مطالعه روابط ميان صفات انجام شد.مواد و روش‌ها: در اين مطالعه تعداد 15 لاين پيشرفته اميدبخش به همراه دو رقم صبا و امير در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گرگان در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار به مدت دو سال زراعي (1399 و 1400) مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات عملكرد و اجزاي عملكردي شامل روز تا شروع گلدهي، روز تا شروع غلاف‌دهي، روز تا پايان گلدهي، روز تا رسيدگي فيزيولوژيك، ارتفاع بوته، ارتفاع شاخه‌بندي، تعداد گره، تعداد شاخه‌هاي فرعي، تعداد غلاف در شاخه اصلي، تعداد غلاف در شاخه‌هاي فرعي، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و عملكرد دانه مورد اندازه‌گيري قرار گرفتند. در اين تحقيق به منظور گزينش ژنوتيپ‌هاي سويا و مطالعه روابط ميان صفات از روش شاخص انتخاب ژنوتيپ ايده‌آل (SIIG) و تجزيه به عامل‌ها استفاده شد.يافته‌ها: بر اساس شاخص SIIG، ژنوتيپ‌هاي G15، G5، G12، G1، G4، G13 و G11 با بيشترين مقدار SIIG (به ترتيب 0/645، 0/638، 0/615، 0/600، 0/600، 0/544 و 0/520) ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه بودند. از طرفي ژنوتيپ‌هاي G17، G16، G7، G10 و G9 با مقدار SIIG كمتر (به ترتيب 0/309، 0/319، 0/376، 0/384 و 0/386) جزء ژنوتيپ‌هاي ضعيف از نظر اكثريت صفات مورد بررسي بودند. لاين‌هاي G4، G5 و G13 با داشتن مقدار SIIG بالا و همچنين عملكرد دانه بالاتر از ميانگين، به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر از نظر عملكرد دانه و ساير صفات زراعي شناخته شدند. همچنين نتايج تجزيه به عامل‌ها نشان‌دهنده ارتباط مثبت صفات تعداد دانه در غلاف و زودرسي با عملكرد دانه بود. نتيجه‌گيري: به طور كلي نتايج نشان داد كه لاين‌هاي G4، G5 و G13 به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر از نظر عملكرد دانه و ساير صفات زراعي بودند. همچنين صفات تعداد دانه در غلاف و زودرسي مي‌توانند به عنوان شاخص‌هاي مناسب در برنامه‌هاي اصلاحي براي انتخاب ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالا سويا در استان گلستان مورد استفاده قرار گيرند.