ارزيابي تحمل خشكي لاين هاي هاپلوئيد مضاعف كاملينا (Camelina sativa) با استفاده از شاخص انتخاب ژنوتيپ ايده آل (SIIG)

مقدمه و هدف: كاملينا محصولي است كه به عنوان يك جايگزين اميدواركننده براي ساير دانه هاي روغني در طي بيست سال گذشته معرفي شده است. با توجه به نياز روز افزون كشور به واردات روغن و معرفي كاملينا به عنوان يك جايگزين مناسب، متناسب با اقليم كشور، مطالعه حاضر با هدف گزينش لاين هاي برتر و ايده آل گياه دانه روغني كاملينا بر مبناي شاخص SIIG و با استفاده از شاخص هاي مختلف تحمل خشكي جهت استفاده در برنامه هاي به نژادي آتي انجام شد.مواد و روش ها: بررسي حاضر به منظور ارزيابي لاين هاي هاپلوئيد مضاعف كاملينا با استفاده از SIIG در پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه رازي و در دو سال زراعي 99-1397 صورت گرفت. آزمايش با 40 لاين و در قالب طرح بلوك ‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. آبياري در شرايط نرمال براساس 80 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A صورت گرفت. ارزيابي لاين هاي متحمل و حساس به تنش خشكي با استفاده از شاخص تحمل (TOL)، ميانگين بهره وري (MP)، شاخص حساسيت به خشكي (SSI)، ميانگين هندسي عملكرد در دو شرايط تنش و بدون تنش (GMP)، شاخص مقاومت به خشكي (DI)، شاخص عملكرد (YI)، شاخص پايداري عملكرد (YSI)، شاخص حساسيت به تنش (SDI)، شاخص پاسخ به خشكي (RDI)، شاخص تحمل به تنش (STI) و ميانگين هارمونيك عملكرد (HAM) صورت گرفت و از تكنيك  SIIGبراي انتخاب لاين هاي متحمل به خشكي با استفاده از ساير شاخص هاي تحمل تنش به طور همزمان استفاده شد.يافته ها: بر اساس نتايج اين بررسي شاخص هاي GMP، MP، HAM و STI داراي همبستگي مثبت و معني داري با عملكرد دانه در شرايط نرمال و تنش بودند و بنابراين شاخص هاي مناسب براي انتخاب لاين هاي متحمل به خشكي مي باشند. بر اساس اين شاخص ها لاين 39 به عنوان مناسب ترين لاين شناسايي شد. شاخص هاي مناسب براي بر اساس نمودار باي پلات، لاين هاي 39، 120، سهيل، 46، 112 و 49 به عنوان لاين هاي مطلوب انتخاب شدند. همچنين اين لاين ها بر اساس شاخص SIIG نيز به عنوان لاين هاي متحمل شناخته شدند. از سوي ديگر لاين 114 با بيشترين فاصله از ژنوتيپ ايده آل (0.56) و كمترين مقدار SIIG (0.06) ضعيف ترين لاين اين بررسي شناخته شد. نتيجه گيري: نتايج كلي اين بررسي نشان داد كه استفاده از شاخص ژنوتيپ ايده آل (SIIG) به دليل ادغام شاخص هاي مختلف و رسيدن به يك شاخص واحد در انتخاب ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي مي تواند نتايج مطمئن تري به محقق ارائه كند. بر اساس اين شاخص بهترين ژنوتيپ، ژنوتيپي خواهد بود كه مقدار شاخص SIIG براي آن به يك نزديك تر باشد و ژنوتيپي كه مقدار شاخص SIIG براي آن به صفر نزديك باشد به عنوان ژنوتيپ ضعيف شناخته خواهد شد. بنابراين لاين 39 با كمترين فاصله از ژنوتيپ ايده آل (0/11) و بيشترين مقدار SIIG (0/83) متحمل ترين لاين از نظر تحمل به تنش خشكي بود كه مطابق با نتايج حاصل از نمودار باي پلات است.