عنوان مقاله :
ارزيابي تحمل به شوري ژنوتيپ‌هاي موتانت برنج (M3) با تاكيد بر شاخص‌هاي تحمل به تنش در مرحله گياهچه‌اي
پديد آورندگان :
خزائي ، ليلا دانشگاه گيلان، پرديس دانشگاهي - دانشكده علوم كشاورزي - گروه بيوتكنولوژي كشاورزي , شيرزاديان خرم اباد ، رضا دانشگاه گيلان - دانشكده علوم كشاورزي - گروه بيوتكنولوژي كشاورزي , عبادي ، علي اكبر سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات برنج كشور , مومني ، علي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات برنج كشور، معاونت مازندران
كليدواژه :
اتيل متان سولفانات , برنج محلي , جهش , شوري , متحمل
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: تنش شوري يكي از سخت‌ترين محدوديت‌هاي توليد برنج در سراسر جهان است. بنابراين، با توسعه ارقام برنج متحمل به شوري مي‌توان زمينه افزايش توليد اين محصول را به‌دليل اثرات تغييرات اقليمي فراهم نمود.مواد و روش‌ها: جهت بررسي واكنش ژنوتيپ‌هاي موتانت نسبت به تنش شوري در مرحله گياهچه، 309 ژنوتيپ موتانت منتخب در نسل سوم به همراه رقم محلي هاشمي و رقم FL478 (متحمل) در دو سطح شوري NaCl (0 و 10 دسي‌زيمنس بر متر مربع) به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي در دو تكرار در گلخانه مورد ارزيابي قرار گرفتند. پارامترهاي رشدي مانند طول ريشه، طول ساقه، وزن خشك و تر ريشه، وزن خشك و تر ساقه، وزن گياهچه، نسبت طول ساقه به ريشه و نسبت وزن ساقه به ريشه اندازه گيري شد. شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص شدت تنش (SSI)، ميانگين حسابي عملكرد (MP)، شاخص تحمل (TOL) و ميانگين هندسي عملكرد (GMP) هر ژنوتيپ براي همه صفات محاسبه شد. يافته‌ها: گستره وسيعي از تنوع ژنتيكي در ميان ژنوتيپ‌ها براي صفات موردمطالعه مشاهده شد كه صفات ريشه‌اي به‌عنوان بهترين شاخص براي تحمل در شرايط تنش شوري شناسايي شدند. بر اساس نتايج حاصل از همبستگي بين شاخص‌ها در سطح تنش، STI، HMP و GMP به‌عنوان شاخص‌هاي مطلوب مقاومت تعيين شدند. شاخص‌هاي پاسخ به تنش شوري به‌منظور گروه‌بندي تعداد 144 ژنوتيپ موتانت استفاده شد. 25 ژنوتيپ موتانت (17/4 درصد) به‌عنوان بسيار حساس به شوري، 46 ژنوتيپ موتانت (32/6 درصد) همراه با والد هاشمي در گروه حساس به شوري، 41 ژنوتيپ موتانت با FL478 (29/2 درصد) در گروه متحمل و 30 ژنوتيپ موتانت (20/8 درصد) به‌عنوان بسيار متحمل به شوري شناسايي شدند. در ميان ژنوتيپ‌هاي موتانت، 4 ژنوتيپ موتانت em3hs290، m3hs292، em3hs165 و em3hs84 بر اساس شاخص‌هاي تحمل به تنش، حداقل لوله شدن برگ، ميزان زيست‌توده بالا و توانايي جبران بهتر تنش، به‌عنوان متحمل‌ترين ژنوتيپ‌ها شناسايي شدند. همچنين ژنوتيپ موتانت em3hs31 نيز با داشتن حداقل عملكرد در سطح تنش به‌عنوان حساس‌ترين ژنوتيپ معرفي شد.نتيجه‌گيري: جهش القايي EMSتأثير مطلوبي در ايجاد ژنوتيپ‌هاي موتانت متحمل به شوري داشته و از شاخص‌هاي موردمطالعه مي‌توان براي جداسازي ژنوتيپ‌هاي موتانت متحمل به شوري در جمعيت هاي موتانت برنج استفاده كرد. اين جمعيت موتانت مي‌تواند به‌عنوان يك منبع ژنتيكي ارزشمند براي توسعه ارقام جديد مقاوم به شوري براي مناطق مستعد شوري زير كشت برنج استفاده شود.
عنوان نشريه :
پژوهشنامه اصلاح گياهان زراعي
عنوان نشريه :
پژوهشنامه اصلاح گياهان زراعي
