اثربخشي درمان شناختي- رفتاري بر اختلال‌هاي اضطرابي كودكان و نوجوانان در ايران: يك مطالعه مروري سيستماتيك

مقدمه: اختلال‌هاي اضطرابي يكي از شايع‌ترين اختلال‌ها در دوره كودكي و نوجواني هستند. با توجّه به پيامد اين اختلال‌ها بر عملكرد تحصيلي، خانوادگي و اجتماعي كودكان و نوجوانان، شناسايي موثرترين درمان‌ها و مداخلات روان‌شناختي در اين اختلال‌ها از اهميت به سزايي برخوردار است. در نتيجه، هدف اين مطالعه، مروري بر مطالعات و پژوهش‌هاي انجام شده در ارتباط با اثر بخشي درمان شناختي-رفتاري بر اختلال‌هاي اضطرابي در كودكان و نوجوانان در ايران است. روش كار: در اين مطالعه مروري سيستماتيك 54 مطالعه از سه پايگاه Magiran، SID، Noormags درمورد اثربخشي درمان شناختي-رفتاري بر اختلال‌هاي اضطرابي كودكان و نوجوانان در ايران از سال 1398-1388 جمع آوري شد و 27 مطالعه پس از ارزيابي‌هاي دقيق و مطابقت با ملاك‌هاي ورود و خروج و چك ليست استروپ انتخاب شدند كه از آنها 14 مورد به صورت كامل و 13 مورد به صورت خلاصه مورد مطالعه و بررسي قرار گرفتند. يافته‌ها: تعداد آزمودني‌ها در اين مطالعه 1000 نفر كودكان و نوجوانان بودند. يافته‌ها نشان داد در اكثر مطالعات اندازه اثر گزارش شده در بازه 0.15 تا 0.48 قرار داشت كه اندازه اثر متوسطي براي اثربخشي درمان است. عمده مطالعات بررسي شده مشكلات نظري و روش‌شناختي متعددي داشتند. تعدادي از اين مشكلات رايج شامل موارد زير بودند: وجود ضعف‌ها و نواقصي در مقايسه نتايج با مطالعات مشابه قبلي، ضعيف بودن تبيين‌هاي ارائه شده، كم بودن حجم نمونه، عدم استفاده از فرمول‌هاي آماري پيشرفته، عدم اشاره به شيوه‌هاي نظارت بر اجراي درمان توسط ناظر باليني. همينطور در اكثر اين مطالعات از اصول و دستورالعمل‌هاي استاندارد بين المللي كارآزمايي باليني براي ارائه دقيق نتايج و گزارش آنها پيروي نشده بود. نتيجه گيري: نتايج مطالعات مرور شده نشان از اثربخشي ضعيف تا متوسط پروتكل‌هاي مداخلاتي دارد امّا به نظر مي‌رسد در صورت رفع مشكلات نظري و روش‌شناختي اين مطالعات در ايران، بتوان برآورد دقيق‌تري از اثربخشي درمان شناختي رفتاري براي اختلال‌هاي اضطرابي در كودكان و نوجوان به دست آورد.