شناسايي عوامل شناختي و رفتاري مؤثر بر برنامه درسي با تأكيد بر مسئوليت‌پذيري در دانش‌آموزان

مقدمه: احساس مسئوليت يك مهارت مفيد براي دانش‌ آموزان براي حفظ دستاوردهاي مادام‌ العمر است. هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسايي عوامل شناختي و رفتاري مؤثر بر برنامه درسي با تأكيد بر مسئوليت ‌پذيري در دانش‌ آموزان انجام شد. روش: طرح پژوهش از نوع كيفي-كمي آميخته اكتشافي بود. جامعه آماري شامل تمامي متخصصان برنامه ‌ريزي درسي و سرگروه‎‌هاي آموزشي دوره اول متوسطه تبريز در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بود كه تعداد ۲۰۵ نفر از جامعه آماري با روش نمونه‌گيري تمام‌ شماري انتخاب شدند. به‌ منظور جمع‌آوري داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته ۳۵ سؤالي مبتني بر شش بعد عوامل ارزشي، نهادي، شناختي، شخصيتي و فردي، عاطفي و عملكردي و توسعه راهبردهاي مديريت خود استفاده گرديد كه روي نمونه پژوهش اجرا شد. جهت تحليل داده‌ ها از تحليل معادلات ساختاري با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۵ و Amos نسخه ۲۴ استفاده شد. يافته ‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد تمامي شاخص‌ها از مقادير قابل قبولي براي اندازه‌گيري عامل‌هاي ارزشي، نهادي، شناختي، شخصيتي و فردي، عاطفي و عملكردي و توسعه راهبردهاي مديريت خود برخوردار بودند. براساس نتايج مقادير بارهاي عاملي (ضرايب اثرگذاري) عوامل شناختي (۰/۹۴۲=β) و عوامل ارزشي (۰/۹۲۳=β) بيشترين اثرگذاري و عوامل نهادي (۰/۸۴۰=β) كمترين اثرگذاري را بر عوامل شناختي و رفتاري مؤثر بر برنامه درسي دارند. نتيجه ‌گيري: نتايج بدست‌آمده، نشان داد كه عوامل ارزشي، نهادي، شناختي، شخصيتي و فردي، عاطفي و عملكردي و توسعه راهبردهاي مديريت خود به ‌عنوان عوامل شناختي- رفتاري مؤثر بر برنامه درسي هستند كه توجه به آن‌ها در تدوين برنامه ‌هاي آموزشي و پرورشي مدارس زمينه رشد مسئوليت ‌پذيري دانش‌آموزان را فراهم مي ‌نمايد.