ارزيابي رويكرد توسعه اراضي ديم در مديريت و برنامه ريزي بهينه منابع آب

نياز به توليد محصولات كشاورزي از يك‌سو و محدوديت منابع آب، به‌عنوان عامل مهم در توليدات كشاورزي از سويي ديگر، منجر به تشديد كم‌آبي در بسياري از نقاط جهان شده است. سازمان بين‌المللي مديريت آب (IOM) با تأكيد بر مديريت آب آبياري از طريق توسعه اراضي ديم، امكان افزايش توليدات مواد غذايي را در جهان پيش بيني كرده است. در مطالعه حاضر با توجه به نقش مؤثر رويكرد توسعه كشت ديم در برنامه ريزي و مديريت بهينه منابع آب، با استفاده از مدل هيدرولوژيكي SWAT به ارزيابي توزيع زماني و مكاني ذخيره رطوبت خاك به‌منظور پايش مناطق مستعد و كاهش عدم قطعيت زراعت ديم، در سطح زير حوضه‌هاي حوضه آبريز خرم آباد پرداخته‌شده است. نتايج نشان داد، پتانسيل ذخيره رطوبتي خاك، بين 600 تا 420 ميلي متر در سال است. ازاين‌رو مي توان از ميان الگوي زراعي موجود كشت محصولات گندم، جو، نخود و عدس به‌صورت ديم كشت نمود جايگزيني زراعت ديم محصولات مذكور مي تواند 153.61 ميليون مترمكعب، صرفه جويي آب مصرفي حاصل از تغيير كشت آبي به ديم را به همراه داشته باشد. در دشت هاي مركزي و كمالوند 17900 هكتار به كشت محصولات آب بر يونجه، هندوانه، سيب زميني و برنج اختصاص داده‌شده است. جايگزين نمودن محصولات آب بر با محصولات زراعي باارزش اقتصادي بالا و نياز آبي پايين مانند زعفران و موسير باعث صرفه جويي 117.68 ميليون مترمكعب آب آبياري در يك‌فصل زراعي خواهد شد. نتايج نشان داد كه تغيير الگوي آبياري محصولات مستعد زراعت ديم از آبي به ديم و همچنين حذف محصولات آب بر، در مجموع باعث صرفه جويي 271.29 ميليون مترمكعب آب مصرفي طي يك دوره زراعي مي شود.