تجزيه و تحليل شيميايي و فعاليت حشره كش اسانس Francoeuria undulata در سوسري آلماني (Blattella germanica)

سوسري ها مقاوم ترين آفات شهري و خانگي در جهان هستند. از اين رو، بررسي راهبردهاي كنترل جايگزين مانند استفاده از تركيبات فعال گياهان در برابر اين آفت حائز اهميت است. در اين تحقيق، گياهان Francoeuria undulata (L.) از استان اصفهان جمع‌آوري و اسانس اندام‌هاي هوايي گياه به روش تقطير با آب استخراج شد. اسانس گياهي با استفاده از دستگاه GC/MS آناليز شد. سوسسري آلمانيBlattella germanica L. (Blattodea: Ectobiidae)، از دانشگاه علوم پزشكي تهران تهيه شد. غلظت‌هاي مختلف اسانس F. undulata در استون تهيه شد و آزمايش‌هاي تماسي و دوركنندگي بر روي سوسك‌هاي آلماني انجام شد. همچنين 40 سر موش صحرايي نر به 4 گروه شامل 1 گروه كنترل و 3 گروه تيمار شده تقسيم شدند، كه اسانس گياه را با غلظت هاي 5، 15 و 30 درصد حجمي روزانه به مدت 10 روز دريافت كردند. نمونه خون جمع آوري شد و پارامترهاي بيوشيميايي در سرم مورد سنجش قرار گرفت. همچنين بافت كبد براي بررسي هيستوپاتولوژيك جدا شد. اجزاي اصلي اسانس 1،8-سينئول (26.02 %)، آلفا-پينن (12.51 %)، كامفور (8.36 %) و كامفن (5.03 %) بودند. نتايج نشان داد كه غلظت‌هاي 5%، 15% و 30% حجمي اسانس F. undulata در 60 دقيقه در معرض قرار گرفتن، 100% فعاليت حشره‌كشي روي سوسري آلماني داشت. درصد دور كنندگي اسانس F. undulata در غلظت 5 درصد نسبت به شاهد معني دار نبود، در حالي كه غلظت هاي 15 و 30 درصد اسانس اثر دور كنندگي معني داري را روي سوسري آلماني نشان داد. همچنين اسانس در غلظت 5 درصد براي كبد موش غير سمي بود. تغييرات در فعاليت‌هاي آسپارتات آمينوترانسفراز، آلانين آمينوترانسفراز و آلكالين فسفاتاز نيز در موش‌هاي تحت درمان مشاهده شد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه اسانس F. undulata داراي فعاليت حشره‌كشي مؤثري روي سوسري آلماني است كه اين اسانس را به عنوان عاملي با پتانسيل جهت استفاده در برنامه هاي كنترل اين آفت تبديل مي‌كند.