تحليلِ اسطوره‌شناختي و روان‌شناختيِ برخي از اساطير تواريخِ محلي؛ مطالعۀ موردي: متونِ تاريخ‌نگاري محليِ اصفهان، خراسان و ايالاتِ ساحلي خزر تا قرنِ 9 ﻫ. ق

تاريخ‌هاي محلي با وجود تمايزات و ويژگي‌هاي مختصِ هر اثر، اشتراكاتِ شكلي و محتوايي درخور توجهي دارند؛ ازجمله اشتراكاتِ موضوعيِ تاريخ‌هاي محليِ سنتي، وجودِ برخي رواياتِ اساطيري است و در رابطه با محلي است كه دامنۀ جغرافيايي كتاب به آن محدود شده است. در اين پژوهش تلاش خواهد شد تا با اطلاق و كاربستِ مقولات و مفاهيمِ اسطوره‌شناختي و روان‌شناختي، به معاني و مفاهيمِ ژرف‎‍تري در پسِ ظواهرِ اين اساطير دست يافت. مفاهيم و مقولاتي همچون كهن‎‍الگو، مركز، نمونۀ‎‍‎‍ مينوي، اسطورۀ آغاز، ناخودآگاهِ جمعي و... لايه‎‍هايي از معنا را از حجاب خارج مي‌كند؛ زنجيره‎‍ها و شبكه‎‍هايي از معنا كه غالباً معطوف به تقويتِ شكيبايي و تاب‎‍آوريِ شعلۀ لرزانِ هستيِ انسان در برابرِ مرگ و نيستي است. در عينِ حال اين اساطير، كاركردهايي همچون ارائۀ سرمشق و الگو نيز ايفا مي‎‍كنند. از چشم‎‍اندازِ فردي در مقابلِ رويكردِ جمعيِ اشاره‌شده در عباراتِ فوق و بر مبناي رويكردِ روانكاوانه نيز مي‎‍توان اين اساطير را تحليل كرد. از اين منظر، مضمونِ بسياري از اين گزاره‎‍ها ذيلِ دو مقولۀ «تقدس» و «تشخص» طبقه‎‍بندي مي‌شود. براساسِ نظريۀ تحليلِ رفتارِ متقابل و به انضمامِ نظريۀ بازي‎‍ها، نيتِ ناخودآگاهِ نهفته در پسِ اين قبيل اسطوره‎‍ها و مضامين، ايجادِ آرامش و تسكين از پيِ بازيِ «من برترم از تو» است. در اين مقاله، با تمركز بر تواريخِ محلي و با بهره‎‍گيري از مفاهيمِ نظريِ اسطوره‌شناسانه و روان‌شناسانه و با رويكردِ تحليلي، موضوعِ مذكور بررسي شده است.