نقش ‌نامۀ سري پروكوپيوس در شكست حملۀ شاهپور دوم به سوريه در سال 359م.

با روي كار آمدن شاهپور دوم ساساني ( 379-309م)، منازعات ساسانيان و رومي‌ها وارد مرحلۀ جديدي شد. سياست شاهپور دوم در اين دوره، دستيابي به شهرهاي ثروتمند سوريه بود. براي تحقق اين هدف، او سه‌بار در دهۀ 340 م. تلاش كرد ازطريق تصرف شهر نصيبين و عبور از بخش علياي رود فرات وارد سوريه شود كه هر سه‌بار ناكام برگشت. شاهپور دوم در سال 359م. به پيشنهاد آنتونيوس، يكي از سرداران رومي، تصميم گرفت اين‌بار از بخش مياني رود فرات به‌‌طرف سوريه پيشروي كند كه اين‌بار هم با شكست مواجه شد. هدف از اين پژوهش پاسخ به اين سؤال اساسي است كه چرا شاهپور دوم با وجود انتخاب تاكتيك جنگي جديد، يعني حملۀ مستقيم به سوريه در جنگ 359 م. شكست خورد. به نظر مي رسد نامۀ سري پروكوپيوس، يكي از سفراي رومي در ايران كه توانست مخفيانه برنامۀ جنگي شاهپور را براي حملۀ مستقيم به سوريه به اطلاع روميان برساند، در اين شكست نقش اساسي داشت؛ زيرا رومي‌ها پس از اطلاع از نقشۀ جنگي شاهپور دوم، اقدامات مختلفي ازجمله تقويت دفاعي ساحل فرات، تخريب يا محافظت از پل‌هاي آن، رويارويي‌نداشتن مستقيم با سپاهيان شاهپور و حضور در قلاع دفاعي شهرها در بين‌النهرين را در پيش گرفتند. با اين استراتژي، آنها موفق شدند تا با اقدامات بازدارنده، از پيشروي سپاهيان شاهپور در سوريه جلوگيري كنند. با توجه به اينكه كه تا كنون دربارۀ نقش ‌نامۀ سري پروكوپيوس در شكست شاهپور دوم در جنگ سال 359م.، پژوهش مستقلي انجام نشده است، بنابراين در اين پژوهش تلاش شده است كه با تكيه بر منابع نوشتاري كهن رومي، شواهد باستان‌شناسي و ارزيابي موقعيت جغرافيايي منطقه و با رويكرد تاريخي و روش توصيفي‌تحليلي، دلايل ناكامي حملۀ شاهپور دوم به سوريه و نقش ‌نامۀ سري پروكوپيوس در اين شكست بررسي شود.