شفقت پيامبران و آثار تربيتي آن از منظر قرآن و روايات

Compassion of prophets and its educational implications from the viewpoint of the Holy Quran and quotations

شفقت، مجموعۀ ويژگي‌ها و مهارت‌هايي است كه موجب پيشگيري و التيام رنج‌هاي مادي و معنوي انسان و عامل بهزيستي و تربيت اوست. شفقت به عنوان ويژگي مثبت دروني پيامبران الهي، ابزار تربيتي آنها نيز بوده كه داراي دو نقش اساسي تربيتي است: 1- حفظ و التيام انسان در برابر رنج و 2- بسترسازي براي ايجاد محبت متقابل و بهزيستي. نوشتار پيش رو، با روش توصيفي‌- تحليلي به بررسي سيماي شفقت پيامبران در قرآن و روايات مي­پردازد و نقش شفقت انبيا را در هدايت و تربيت جوامع بررسي مي­كند تا ويژگي و مهارت‌هاي شفقت انبيا به دست آيد و انسان بتواند به‌وسيلۀ آنها، خود و ديگران را از رنج‌ها حفظ كرده يا آنها را التيام دهد و با عادت‌دادن ذهن به شفقت، توان و قدرت رفتار و عمل را براي بهزيستي ارتقا بخشد. نتايج تحقيق بيانگر آن است كه: الف- شفقت، صفت مثبت تربيتي «فردي» و «اجتماعي» است كه موجب تأثيرپذيري بر خود و تأثيرگذاري بر ديگران براي بهزيستي و التيام رنج‌هاست؛ ب- محبت از ويژگي­هاي مهم شفقت است؛ اما تنها ويژگي آن نيست؛ ج- شفقت، مجموعۀ صفات و مهارت‌هايي است كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از: انگيزۀ بهزيستي، توجه به رنج، افزايش آستانۀ تحمل و مهرباني و آگاهي، همدردي و همدلي و تصويرسازي مثبت.

Compassion is a set of attributes and skills that prevent or heal the material and spiritual sufferings of man and cause his well-being and education. It has also been a positive feature of prophets as well as a tool with two basic educational roles: a. preventing and healing human sufferings and b. establishing mutual affection and well-being. Using a descriptive-analytic method, the present paper examines the compassion of prophets reflected in the Holy Qur’an and tradition and analyzes its educational role in leading communities to achieving sublime characteristics, alleviating their own as well as other people’s sufferings and improving social behavior and well-being. This goal is attained through getting accustomed to compassion. The results of the research indicated that a) compassion is a positive trait of “individual” and “social” education that influences one’s own well-being and healing of sufferings as well as those of others, b) affection is an important component of compassion, but not its only component, and c) compassion is a set of attributes and skills the most important of which are welfare motivation, paying attention to sufferings, raising the threshold of tolerance, kindness and consciousness, sympathy, empathy, and making positive images.