اهداف غايي و واسطي در تعليم و تربيت اسلامي و ليبرال

The ultimate and mediating goals of Islamic and liberal education

مقالۀ حاضر به بررسي مباني، اصول، ارزش‌ها و روش‌هاي دو ديدگاه تربيتي اسلام و ليبرال پرداخته و سپس، با اشاره به اهمّيت اهداف در تعيين جهت و هدايت فرايند آموزش و تربيت و تقسيم‌بندي اهداف تعليم و تربيت به دو گروه اهداف غايي و واسطي (اعتقادي، اخلاقي، فرهنگي، اجتماعي، مدني، عاطفي و ... )، به بررسي تطبيقي دو ديدگاه تربيتي اسلام و ليبراليسم پرداخته‌است. روش پژوهش در تحقيق حاضر از نوع تحليلي- استنتاجي است كه با تحليل اسناد پيرامون موضوع پژوهش مي‌توان گفت كه هركدام از ديدگاه‌هاي تربيتي فوق، بر انواع هدف‌ها تأكيد داشته‌اند؛ به طوري كه در تربيت اسلامي، محور خداست و هدف، تنها كسب معرفت نيست؛ بلكه رشد و شكوفايي متوازن همۀ ابعاد وجودي انسان است؛ اما از ديدگاه مربّيان ليبرال، تعليم و تربيت فرايندي است كه به كسب دانش نظر دارد و انسان را محور قرار مي دهد.

The present study was conducted aiming to investigate the foundations, principles, values and approaches of Islam and Liberalism to education as well as to make a comparative analysis of these two stances with regard to the significance of objectives in directing the process of education on the basis of two ultimate and mediating goals (belief, ethical, cultural, social, civil, emotional, etc.). The research method was of a deductive-analytic nature which examined the documents related to the topic. According to the findings, it can be stated that each of the two educational views highlighted various kinds of objectives. With regard to the liberalist approach, educations seeks to achieve knowledge and is human-centered, while Islamic approach is God-oriented and seeks not only to increase horizons of knowledge but also to develop equally all aspects of human nature.