گردآوري فهرست باورهاي شبه‌علمي و نامعتبر ايرانيان درباره سلامت دهان؛ يك مطالعه كيفي در سال 1399

مقدمه: رفتارهاي مضر براي سلامتي انسانها مي‌توانند در باورهاي نامعتبر رايج در جوامع ريشه داشته باشند. هدف مطالعه حاضر گردآوري فهرستي از باورهاي شبه‌علمي و نامعتبر ايرانيان درباره سلامت دهان با روش كيفي بوده است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر با روش كيفي و با رويكرد قوم‌نگاري انجام شده است. به اين منظور از طريق پنج روش شامل جستجوي منابع مختلف اينترنتي در شبكه‌هاي اجتماعي، جستجوي منابع مكتوب مربوط به فرهنگ عامه ايرانيان، گفتگو با 35 بيمار مراجعه‌كننده به دانشكده دندانپزشكي مشهد، با طرح سوال باز از افراد با جنس، سن و تحصيلات مختلف، فراخوان از دندانپزشكان شاغل در سطح ايران و پرسش از اساتيد دانشكده دندانپزشكي مشهد با نمونه‌گيري به صورت هدفمند باورهاي شبه‌علمي و نامعتبر ايرانيان درباره سلامت دهان استخراج شد. بر اين اساس، براي تحليل فرهنگ عامه ايرانيان درباره سلامت دهان، علاوه بر جستجو در منابع مكتوب و اينترنتي، مصاحبه‌ها با دو گروه هدف اصلي انجام شد: دندانپزشكان (به عنوان مهمترين گروه مرجع سلامت دهان) و مردم طبقات مختلف اجتماعي. مصاحبه‌ها تا دستيابي به اشباع ادامه پيدا كرد. متن اسناد، منابع و مصاحبه‌ها توسط تيم پژوهشگران مورد تحليل محتوا قرار گرفت تا باورهاي نامعتبر استخراج شود. سپس اين باورها بر اساس تم‌هاي مشترك به چند گروه تقسيم شد.يافته‌ها: در اين مطالعه‌ي قوم‌نگاري پس از حذف مضامين تكراري و مبهم، 181 گزاره حاصل شد كه در 11 گروه زير از جهت تم‌هاي مشترك طبقه‌بندي شدند: پيشگيري از پوسيدگي، عوامل پوسيدگي‌زا يا آسيب‌زا براي دندان، سفيدكردن دندان، تسكين درد دندان، درمان عفونت، لثه و بيماري‌‌هاي مربوط به آن، بارداري، كودكان، زخم‌‌هاي دهان، كشيدن دندان، و ساير موارد.نتيجه‌گيري: در فرهنگ عامه ايرانيان باورهاي متنوعي در مورد سلامت دهان وجود دارد كه درباره علمي و معتبر بودن آنها ترديدهاي جدي وجود دارد. براي تكميل فهرست حاضر پژوهشهاي بيشتري مورد نياز است.