بررسي تنوع و روابط ژنتيكي در برخي از توده‌هاي بنگ‌دانه (Hyoscyamus spp.) بر اساس چندشكلي حاصل از درج رتروترانسپوزوني

بنگ دانه به  واسطه آلكالوئيدهاي هيوسيامين و اسكوپولامين از ارزش دارويي بالايي برخوردار است. بهبود كيفيت و كميت آلكالوئيدهاي بنگ دانه با استفاده از روش هاي بهنژادي پيشرفته، مستلزم ارزيابي تنوع اين گياه است. تنوع ژنتيكي اين گياه با استفاده از نشانگرهاي مورفولوژيكي، بيوشيميايي و مولكولي در مطالعات متعددي بررسي شده و برتري نشانگرهاي مولكولي نسبت به ساير نشانگرها به اثبات رسيده است. به‌همين منظور، در سال 1398 تنوع ژنتيكي 96 ژنوتيپ بنگ دانه جمع آوري شده از رويشگاه هاي شمال غرب كشور، با استفاده از نشانگرهاي مولكولي IRAP وREMAP مورد بررسي قرار گرفت. براي نشانگرهاي IRAP از 36 تركيب ممكن حاصل از هشت آغازگرLTR ، هفت تركيب تكثير مناسب و قابل امتيازدهي داشتند. در نشانگر REMAP از تركيب 11 آغازگر ISSR با هشت آغازگر  LTR استفاده شد كه از 88 تركيب ممكن، 12 تركيب قابل امتيازدهي بودند. متوسط ميزان اطلاعات چندشكلي براي نشانگرهاي IRAP و REMAP به ترتيب 0.30 و 0.32 و ميانگين شاخص نشانگر براي اين دو نشانگر برابر 2.59 و 2.47 برآورد شد. بر اساس اين معيارها، نشانگر REMAP در برآورد تنوع ژنتيكي بنگ دانه كاراتر از IRAP بود. در تجزيه واريانس مولكولي با استفاده از اين نشانگر ها، تنوع درون جمعيتي بيشتر از بين جمعيتي برآورد شد كه نشان از تنوع بالاي اين توده ها در شمال غرب ايران مي دهد. تجزيه خوشه‌اي بر اساس نشانگر IRAP نتوانست گونه‌ها و توده ها را از يكديگر تفكيك نمايد ولي بر اساس نشانگر REMAP، گونه‌هاي H.pusillus و H.reticulatus تا حد بالايي از هم تفكيك شدند. حصول شاخص شانون بالا در اين پژوهش، نشان داد كه نشانگرهاي رتروترانسپوزوني IRAP و REMAP با درج بالاي خود در ژنوم توده ها ي بنگ  دانه، تنوع ژنتيكي بالايي را در درون توده ها ي بنگ دانه القاء نموده اند.