تأثير تحولات كالبدي-فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي پيرامون كلان‌شهر مشهد بر كيفيت زندگي روستاييان

مقدمه: طي نيم قرن اخير، در فرآيند شهري شدن شتابان، سكونتگاه هاي روستايي نيز از اثرات اين تغيير و تحولات بي بهره نمانده اند. نقش فعال كلان شهر مشهد در مجموعه شهري مورد مطالعه، باعث تحولات كالبدي- فضايي سكونتگاه هاي روستايي شده است و اهميت بهبود كيفيت زندگي روستاييان، به عنوان يكي از اهداف اصلي برنامه ريزي ها در كشور، بررسي تأثير تحولات كالبدي- فضايي بر كيفيت زندگي روستاييان را ضروري كرده است. هدف: پژوهش حاضر، به منظور بررسي تأثير تحولات كالبدي- فضايي بر كيفيت زندگي روستاييان به انجام رسيده است. روش شناسي تحقيق: روش تحقيق در پژوهش حاضر توصيفي - تحليلي و نوع آن ازنظر هدف، بنيادي است. براي جمه آوري اطلاعات از روش هاي اسنادي و ميداني استفاده شده است. جامعه نمونه 28 روستاي بالاي 20 خانوار در مجموعه شهري مشهد است كه از طبقات مختلف جمعيتي و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شده است. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستايي نمونه، با فرمول كوكران، حجم نمونه 377 خانوار به دست آمده اين افراد با روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شدند. قلمرو جغرافيايي پژوهش: پژوهش حاضر، در سطح سكونتگاه هاي روستايي مجموعه شهري مشهد انجام شده است. يافته ها: با توجه نتايج، ضرايب t بين متغيرهاي اصلي پژوهش، بالاي 2.58 بوده يعني رابطه معنادار و مستقيم است؛ بدين ترتيب تحولات كالبدي- فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي بر كيفيت زندگي روستاييان تأثير مثبت و معناداري دارد كه مقدار R2 نشان مي‌دهد 96.4 درصد كيفيت زندگي با تحولات كالبدي- فضايي تبيين شده و تحولات فضايي با ضريب 0.97، تأثير بيشتري بر كيفيت زندگي روستاييان داشته است. نتايج تحليل فضايي با استفاده از مدل GWR مشخص نمود كه ضريب تأثير تحولات كالبدي- فضايي بر كيفيت زندگي روستايي در روستاهاي شرقي ازجمله شرشر، سالارآباد، حسين‌آباد گزيند، شورك صبوري به حداكثر خود ميرسد و درمجموع حدود 30.84 درصد روستاها و 34.74 درصد جمعيت روستايي منطقه موردمطالعه در پهنه تأثيرگذاري 0.928 تا 0.943 قرار دارند كه 11 روستاي نمونه نيز در اين پهنه قرارگرفته‌اند. نتايج: به طوركلي ضريب اثرگذاري بر كيفيت زندگي در منطقه مورد مطالعه از سمت شمال و جنوب به سمت مركز و شرق منطقه افزايش مي يابد. در اين ارتباط ايجاد زمينه هاي لازم براي ارتقاء كيفيت زندگي روستاييان ازجمله فراهم نمودن زمينه اشتغال و توسعه اقتصادي همراه با افزايش و بهبود زيرساخت ها ارتباطي و خدماتي توصيه مي شود.