بررسي وضعيت شاخص هاي تاب آوري كالبدي در شهر ساري با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي معكوس (IHWP)

ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻي ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ، اﻗﺘﺼﺎدي، زﯾﺮﺳﺎﺧﺘﯽ و ﻏﯿﺮه ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ دﯾﮕﺮي از ﯾﮏ ﮐﺸـﻮر در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﯾﺪات ﻗﺮار دارﻧﺪ. اﻣﺮوزه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎﻫﯽ در ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻌﺮض وﻗﻮع اﻧﻮاع ﺳﻮاﻧﺢ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﻧﺴـﺎن ﺳـﺎﺧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﺮان ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻟﺒﺪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮي را ﮐﺎﻣﻼً دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃـﻮر ي ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﻬﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻬﺮي ﺑﯿﺶ از 70 درﺻﺪ اﺳﺖ. در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﺎب آوري ﺷﻬﺮي ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻓﺎﺟﻌﻪ و ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮك DRM و DRR در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺤﺮك ﺷﻬﺮي اﺳﺖ. ﻫﺪف: ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﯿﺰ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺎبآوري ﺷﻬﺮ ﺳﺎري در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺨﺎﻃﺮات و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﮐﺎﻫﺶ آﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮي و ارﺗﻘـﺎء ﺗـﺎب آوري ﺷـﻬﺮ ﺳـﺎري ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ: روش ﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳـﺖ. اﺑﺘـﺪا ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت اﺳـﻨﺎدي و دﯾـﺪﮔﺎهﻫـﺎي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﺎبآوري ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ. دادهﻫﺎي ﺧﺎم ﭘﮋوﻫﺶ از ﺑﻠﻮكﻫﺎي آﻣﺎري ﺷﻬﺮ ﺳﺎري و ﻧﻘﺸـﻪ GIS اﯾـﻦ ﺷﻬﺮ اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ از ﻣﺪل IHWP اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﺒﮑﻪ ارتباﻃﯽ، دﺳﺘﺮﺳـﯽ، دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑـﻪ ﻣﺮاﮐﺰدرﻣﺎﻧﯽ، دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره و ﺣﺮﯾﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﮋوﻫﺶ: ﺳﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﮐﺰ اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ اداري - ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺎﺣﯿﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد. ﺷﻬﺮ ﺳﺎري در وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ 4 ﻣﻨﻄﻘﻪ و 11 ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺳﺎل1395 ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻬﺮي ﺳﺎري ﺑﻪ 309820 ﻧﻔﺮ رﺳﯿﺪه و وﺳﻌﺖ آن4208/6 ﻫﮑﺘﺎر اﺳﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ 50 درﺻﺪ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺷﻬﺮ از ﺗﺎب آوري ﮐﻢ و ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ، 19 درﺻﺪ از ﺗﺎب آوري ﻣﺘﻮﺳﻂ، 31 درﺻﺪ از ﺗﺎب آوري ﺑﺎﻻ و ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و از ﻏﺮب ﺑﻪ ﺷﺮق ﺷﻬﺮ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﺎب آوري اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﻤﺎل ﻏﺮب و ﺷﻤﺎل ﺷﺮق ﺷﻬﺮ ﻧﯿﺰ از ﺗﺎب آوري ﮐﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ: در ﻣﯿﺎن ﭼﻬﺎر ﮐﺎﻧﻮن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، زﯾﺴﺖ ﭘﺬﯾﺮي ﭘﺲ از اﺳﮑﺎن در ﮐﺎﻧﻮن دﻟﯽ ﺑَﺠَﮏ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻨﯽ داري ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﯾﻦ ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﺎ دو ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﺟﻤﻌﯿﺖ دارد. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ ﺷﻬﺮي، ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ از ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮي از زﯾﺴﺖ ﭘﺬﯾﺮي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ، ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه زﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪهء ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪي ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎي ﻋﺸﺎﯾﺮي ﺑﻌﺪ از اﺳﮑﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻣﻞ در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در اﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎي اﺳﮑﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﯿﺎﻣـﺪه اﺳـﺖ، ﮐـﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﯽ را روي ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي اﺳﮑﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.