ارزيابي تحمل به تنش سرما در برگ برخي از ارقام زيتون ( . Olea europaea L)

سرماي شديد يكي از مهمترين عوامل محدود كننده كشت و توليد زيتون است. در اين پژوهش با هدف ارزيابي و انتخاب ارقام متحمل به سرما، ارقام گروسان، ابوسطل، كرونيكي، چوار، سياب و كلافرج، در شرايط تيمار سرما در پنج سطح (شاهد بدون سرما، 9 -، 11- ، 13 - و 15 -درجه سانتي‌گراد) مورد ارزيابي قرار گرفتند. نمونه‌هاي برگ در بهمن، اسفند 1393و فروردين1394 از ايستگاه تحقيقات زيتون طارم تهيه و در آزمايشگاه پژوهشكده ميوه‌هاي معتدله دركرج تيمارهاي مورد نظر اعمال شد. تيمارهاي سرمايي بر روي نمونه‌هاي برگ مربوط به اسفند انجام شد. صفات مورد اندازه‌گيري شامل ميزان نشت يوني، ضخامت برگ و محتواي نسبي آب برگ، مقدار كلسيم، پتاسيم، نيتروژن، قندكل و اسيدهاي چرب اولئيك و لينولئيك برگ بود. نتايج نشان داد كمترين ضخامت برگ مربوط به رقم كرونيكي با ميانگين 0.42 ميلي‌متر بود. بيشترين مقدار قندكل در برگ گروسان (4.83 درصد) و كمترين مقدار آن در كرونيكي (2.2 درصد) بدست آمد. اثر متقابل رقم × تنش سرما بر تغييرات نشت يوني نشان داد كه در تيمار 9 درجه سانتي‌گراد بيشترين تغييرات نشت يوني نسبت به دماي شاهد در رقم سياب (53.26 درصد) و پس از آن رقم كرونيكي (48.59درصد) بود. در دماي 11 درجه بيشترين نشت يوني مربوط به رقم كلافرج (73.39 درصد) بود. تغييرات نشت يوني در بين تيمارهاي تنش سرما تفاوت معني‌دار داشت. مقدار نشت يوني با كاهش دما تا 15 درجه سانتي‌گراد روند افزايشي داشت. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد رقم ابوسطل و گروسان كمترين نشت يوني (به ترتيب 60 و 60.86 درصد) را داشتند. ميزان اسيد اولئيك با ميزان اسيد لينولئيك همبستگي منفي و معني دار *0.490 = r داشت. ميزان محتواي نسبي آب برگ تنها با ميزان پتاسيم برگ داراي همبستگي مثبت و معني دار *0.533 = r بود. ضخامت برگ همبستگي متبت و خيلي معني داري با ميزان اسيد اولئيك **0.878 = rو معني دار با ميزان اسيد لينولئيك *0.545 =r داشت. ضريب همبستگي بين ميزان كربوهيدارت كل با ميزان اسيد لينولئيك مثبت و خيلي معني دار **0.804= r بود. با توجه به نتايج حاصله از اين پژوهش ارقام ابوسطل و گروسان به عنوان ارقام متحمل به تنش سرما و ارقام كرونيكي، سياب و كلافرج ارقام حساس به تنش سرما شناسايي شدند.