برآورد ردپاي آب در الگوهاي فعلي كشت و ظرفيت كاهش آن در الگوهاي بهينه تحت شرايط آرمان‌هاي چندگانه (مطالعه موردي؛ منطقه ورامين)

با تشديد بحران آب در جهان، توجه به مفهوم آب مجازي و ردپاي آب در برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري‌كشاورزي، به ويژه در كشورهاي واقع در منـاطق خشك و نيمه خشك، ضرورت يافته است. بخش كشاورزي در ايران به عنوان بزرگترين مصرف‌كننده آب، نيازمند توجه جدي به مفاهيم الگوي كشت بهينه، آب مجازي و ردپاي آب خواهد بود. بر اين اساس، هدف اين تحقيق، كاهش ردپاي آب الگوهاي بهينه تحت آرمانِ همزمان سود و ريسك در مقايسه با الگوهاي كشت فعلي است. همچنين، پيامد عدم اجراي الگوي كشت بهينه از منظر منافع و ردپاي آب تحت الگوهاي برنامه‌ريزي آرماني بررسي شد. براي اين منظور از داده‌هاي هزينه توليد، سطح زير كشت و ميزان توليد محصولات زراعي منطقه ورامين واقع در دشت ورامين براي سال زراعي 97-1396 استفاده شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه در الگوهاي تعادل سود و ريسك، منافع خالص كشاورزان به ميزان 10/8 درصد افزايش مي‌يابد و همزمان ردپاي آبي به‌طور متوسط 5/5 درصد كاهش خواهد يافت. در واقع ردپاي آب آبي، سبز و خاكستري در الگوي فعلي كشت به ترتيب معادل 52/45، 2/79 و 17/56 ميليون مترمكعب و در الگوي بهينه تعادل سود و ريسك نيز به ترتيب معادل 51/60 ،2/24 و 14/96ميليون مترمكعب برآورد شد. در نهايت مجموع ردپاي آب نيز در دو الگو به ترتيب 72/81 و 68/81 ميليون مترمكعب برآورد گرديد. با توجه به اينكه كل نياز صنعت و معدن از مصارف آبي كشور تنها 2 درصد است، لذا چنانچه بتوان اين صرفه‌جويي 5/5 درصدي در ردپاي آب را در كشور تعميم داد، با اجراي الگوي تعادلي سود و ريسك در بخش كشاورزي، مي‌توان علاوه بر كسب سود بيشتر توسط كشاورزان، بيش از نياز صنعت در مصارف آبي صرفه‌جويي نمود. اين ميزان صرفه‌جويي بدون هزينه‌اي توسط دولت قابل انجام خواهد بود و در واقع منافع بيشتر و ريسك كمتر، كشاورزان را به رعايت اين الگو، ترغيب خواهد نمود.