بررسي همديد وسيع‌ترين و مستمرترين يخبندان‌هاي شمال‌غرب ايران

يخبندان يكي از حوادث طبيعي است كه رخداد زود‌رس و دير‌رس آن مي‌تواند جنبه‌هاي مختلف زندگي بشري را تحت تأثير قرار دهد؛ بنابراين اين پژوهش با هدف پيش‌بيني عوامل جوي رخداد اين پديده با رويكرد محيطي به گردشي انجام گرفته است. براي اين كار داده‌هاي محيطي مربوط به دماي كمينه روزانه سال‌هاي 2001-2017، براي 9 ايستگاه سينوپتيكي واقع در استان‌هاي اردبيل، اروميه و تبريز از سازمان هواشناسي كل كشور اخذ گرديد و روز‌هاي با دماي زير صفر درجه سانتي‌گراد كه 40 درصد پهنه موردمطالعه را دربرگرفته بودند انتخاب شدند و با استفاده از روش خوشه‌اي سلسله‌مراتبي ward كه بر روي نقشه‌هاي ميانگين فشار تراز دريا مربوط به روزهاي يخبندان اعمال شده بود طبقه‌بندي روز‌هاي فرين انجام گرفت. به منظور تعيين نماينده هر طبقه با استفاده از اسكريپت‌نويسي در محيط متلب، همبستگي لوند بين نقشه‌هاي روزهاي مختلف هر طبقه ۲ تا ۵ گروهي با ضريب 0/5 محاسبه شد؛ و روز‌هايي كه ضريب همبستگي 0.5 و بيشترين شباهت را با اكثر روز‌هاي آن طبقه داشت نماينده گروه معرفي شد. پس از تعيين روز نماينده داده‌هاي جوي از سايت نووا تهيه گرديد و نقشه‌هاي فشار تراز سطح دريا، ارتفاع ژئوپتانسيل، بردار باد، دماي تراز 500 هكتوپاسكال و ضخامت جو در نرم‌افزار گردس ترسيم گرديد. نتايج 4 الگو براي روز‌هاي يخبندان نشان داد بيش‌ترين سامانه‌هاي مؤثر بر روي شمال غرب ايران سامانه‌هاي پرفشار سيبري، كم‌فشار جنب قطبي و پرفشار اروپاي شمالي بوده است و مناطق موردمطالعه در قسمت جلوي فراز واقع گشته و چرخندگي منفي هوا شرايط پايداري را به ارمغان آورده است. در بيش‌تر اين الگو‌ها باد‌هاي غربي كه در كانال تاوه قطبي حركت داشته‌اند هواي سرد عرض‌هاي شمالي را وارد جو مناطق مطالعاتي كرده‌اند و دماي پايين هوا را موجب شده‌اند.