مقايسه تطبيقي ديدگاه امام خميني(ره) و عارفان پيشين درباره مقام سلوكي فنا

اگرچه امام خميني(ره) مباحث فراواني درباره «فنا» با رويكرد هستي‌شناسانه در عرفان نظري مطرح ساخته‌، اما ايشان همچون ديگر عارفان بزرگ، براي منزل سلوكي «فنا» در نظام مقامات عرفان عملي جايگاه ويژه‌اي قائل است. مهم‌ترين نكته در تعريف منزل «فنا» از ديدگاه امام خميني(ره)، گذار سالك فاني از تمام حجاب‌ها، حتي حجاب نفس و انانيت است. حضرت امام با اشاره به دقيق و دور از دسترس بودن مباحث پيچيده توحيدي درباره فنا بر اين مطلب تأكيد مي‌كند كه فنا به چشيدن است، نه به شنيدن. ايشان توضيح مي‌دهد كه اين منزل غايت القصواي سلوك الي‌الله و پايان‌بخش سفر اول و نقطه آغاز سفر دوم از اسفار اربعه سلوكي است. امام خميني(ره) نگران انكار كساني است كه دستشان از فهم اين معارف متعالي كوتاه است. ازاين‌رو ضمن مخالفت صريح با آنان، بر اين نكته تأكيد مي‌كند كه سخن عارفان درباره فنا، ريشه در آموزه‌هاي ديني دارد و آيات و روايات فراواني ما را به سوي اين منزل عرفاني فرامي‌خوانند. پژوهش پيش‌رو كه به روش تحليلي ـ اسنادي سامان يافته است، همه نكات مزبور را افزون بر ديدگاه امام خميني(ره)، از نگاه عارفان پيشين نيز بررسي كرده و در نهايت، به اين نتيجه ‌رسيده كه ديدگاه امام خميني(ره) در اين زمينه، ادامه رويكرد عارفان بزرگ مسلمان است.