سنجش ابعاد صلاحيت‌هاي حرفه‌اي معلمان ايران: مطالعۀ مروري تلفيقي

معلم اساسي‌ترين عنصر در نظام آموزش‌و‌پرورش محسوب مي‌شود و ميزان صلاحيت حرفه‌اي، كارآمدي، علاقه‌مندي و تسلط حرفه‌ايِ او در كيفيت فرايند ياددهي ـ يادگيري اثري تعيين‌كننده دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسي صلاحيت‌هاي معلمان ابتدايي و متوسطه با استفاده از مرور تلفيقي پژوهش‌هاي معتبر در حوزۀ سنجش اين سازه بود. به اين منظور، جست‌وجوي پايگاه‌هاي الكترونيكي با استفاده از كلمات فارسي با هدف استخراج پژوهش‌هاي مربوط به سنجش صلاحيت‌هاي حرفه‌اي معلمان انجام شد. جست‌وجوي اين پايگاه‌ها در فاصلۀ دي و بهمن 1399 انجام شد. از مجموع 100 رسالۀ دكتري، طرح پژوهشي و مقالۀ فارسي چاپ‌شده از سال‌هاي 1385 تا 1399 تعداد 22 پژوهش (15 مقاله، 4 طرح پژوهشي و 3 رسالۀ دكتري) حائز شرايط لازم شناخته شدند. تحليل اين متون با روش مرور تلفيقي انجام شد و رويۀ پيشنهادي ويتمور و نالف، پس از كدگذاري، در چهار بُعدِ صلاحيت‌هاي دانشي، مهارتي، نگرشي/ ارزشي و شخصيتي/ اخلاقي در سه سطح (بالاتر، در حد و پايين‌تر از متوسط) دسته‌بندي شد. بر اساس يافته‌ها، درمجموع معلمان در بُعد دانشي در سطح متوسطي قرار داشتند. همچنين در بُعد مهارتي ازجمله مديريت كلاس، برنامه‌ريزي و سازماندهي فرصت‌هاي يادگيري، روش‌هاي تدريس فعال و اجزاي تدريس ازجمله ارزشيابي و نيز كاربرد فناوري در فرايند ياددهي ـ يادگيري پايين‌تر از متوسط قرار داشتند. اما در بُعد نگرشي/ ارزشي و همچنين در بُعد شخصيتي/ اخلاقي در سطح بالاتر از متوسط بودند. با توجه به نتايج مطالعۀ حاضر، به توسعه و ارتقاي صلاحيت‌هاي حرفه‌اي معلمان با برنامه‌ريزي نظام‌مند و مبتني بر اسناد تحولي و پژوهش‌هاي علمي احساس نياز مي‌شود.