رد نظريه‌ي سنتي عذاب جهنم با تكيه بر آموزه‌ي عشق الهي جاناتان كوانويگ

جاناتان كوانويگ از فيلسوفان دين معاصر، ضمن رد نظريه‌هاي سنتي پيرامون مسئله خلود مجازات و عذاب در جهنم، بر اين عقيده است كه خداوند جهنم را همانند بهشت، بيش از ويژگي عدالت خويش، براساس مشخصه عشق خود به بندگان آفريده است كه اوج نمود و بروز آن در پذيرش انتخاب نهايي شخص، به عنوان روي‌آوردن به خداوند و يا اعراض از اوست؛ اين عدم رغبت و شوق، فرد جهنمي را پس از مدت مقرري عذابِ متناسب با گناه، بر آن مي‌دارد كه با اختيار خود، نابودي خويش را انتخاب نمايد كه بدين طريق خلود و جاودانگي عذاب نيز از او منقطع خواهد شد. اما به نظر مي‌رسد تقريري چنين از عشق الهي كه همراه با نيستي شخص است، نه تنها بيان حقيقتِ عشق و مهرباني خداوند نيست، بلكه با هدفِ خداوند از خلقت و ادامه هستي و حيات نيز هماهنگي ندارد. بنابراين، اساس بيان اين عشق با نابودي آدمي سازگار نيست؛ اما مي‌توان بيان كامل عشق الهي در مبحث جهنم را در جايي اعلام كرد كه اهل جهنم براي پيوستن به خدا فراخوانده مي‌شوند و آن‌ها پس از رؤيت حقيقت و عبرت گرفتن از عواقب اعمال، به آن فراخوان پاسخ مثبت مي‌دهند. بنابراين، اگر جهنم را وضعيتي نمادين، از حسرت و افسوس ناشي از نتايج انتخاب و اعمال آدمي در نظر بگيريم، از آنجا كه اين حسرت و افسوس از درون انسان ناشي مي‌شود و از بيرونِ وجود او بر وي تحميل نمي‌گردد، نمي‌تواند جنبه مجازات داشته باشد.