پژوهشي در رويا انگاري خاستگاه قرآن

قرآن در سه موضع از رويا ديدن رسول اسلام )ص( خبر داده است، چنانكه به رويا ديدنبرخي از رسولان پيشين نيز تصريح كرده است. بدينسان روياها شايستگي آن را دارند كه فرامين خداوند را به فرستادگان او، منتقل كنند. يوحنا دمشقي -قديس مسيحي در قرن اول و دوم هجري- در وصف عقيده مسلمانان نگاشته است كه به باور آنان، پيامبرشان، قرآن را در خواب دريافت كرده است. تحقيق حاضر شواهد اين مدعا را در منابع اسلامي مي پژوهد تا آشكار گرداند كه گزارش اين عالم مسيحي، چه ميزان اعتبار دارد. در اين راستا، رويا انگاري منشأ برخي از آيات قرآن، در منابع اسلامي نيز ديده مي شود، چنانكه صحيح مسلم، از نزول سوره كوثر در خواب سبك رسول خدا خبر داده است و طبري نزول پنج آيه نخست سوره علق را در خواب معرفي كرده است. بدينسان ادعاي نزول پاره اي از قرآن در خواب، خرق اجماع راويان و عالمان اسلامي نيست. از ديگر سو، اگر قرآن باوران در مقام تفسير ظواهر قرآني خلاف واقع، از رويا انگاري مدد جويند، همه ناممكن ها به همان معناي ظاهري خود، ممكن مي شوند بي آن كه به تأويل هاي گسترده، حاجت افتد.