معضل جهنم و پاسخ گريزگرايي

معضل جهنم مي گويد ديدگاه سنتي در باب جهنم، يعني جهنم به مثابه جايي براي مجازات ابدي گناهكاران با برخي از مهم ترين صفات الهي همچون عشق و عدالت سازوار نيست. طرفداران گريزگرايي نسخه اي از برآيندگرايي معتقدند با بازنگري در آموزه سنتي جهنم قادرند به نحوي در خور به معضل جهنم پاسخ دهند. به نظر آنها، سكونت در جهنم اولا كيفر گناهكاران نيست و ثانيا سكونت در جهنم براي ساكنين آن لزوما ابدي نيست. البته جهنم مي تواند تا ابد وجود داشته باشد و كساني در آن ساكن باشند ولي همۀ ساكنان آن همواره از اين امكان برخوردارند كه از جهنم خارج شده و سكونت در جوار الهي را انتخاب كنند. اما گريزگرايي با مشكلاتي مواجه است؛ از جمله خلط ميان آموزه برزخ و آموزه جهنم در اديان ابراهيمي، منجر شدن به عام گرايي در نجات كه جريان غالب در الهيات مسيحي آن را مردود مي شمارد و عدم تقارن رفتار الهي در قبال بهشتيان و جهنميان. به نظر مي رسد با توجه به اشكال هاي مذكور، گريزگرايان، مانند بوكارف و پلاگ، اولا قادر نيستند به برخي از مهم ترين اشكالات وارد بر گريزگرايي پاسخ دهند و ثانيا نمي توانند مرز روشني ميان اين ديدگاه و ديدگاه هاي مشابه در سنت الهيات مسيحي ترسيم كنند.