امكان‌سنجي توسعه حمل و نقل محور (TOD) در نواحي شهر زنجان

امروزه حمل‌ونقل به‌عنوان يكي از مهم ترين عناصر ساختاري بر توسعه شهرها اثرگذار بوده و متقابلا از آن تاثير مي‌پذيرد و عدم توجه به سيستم حمل‌و‌نقل مناسب در بسياري از شهرها به ويژه در كشورهاي درحال توسعه چشم انداز ناپايداري را براي اين شهرها رقم زده است. توسعه شهري در اكثر شهرهاي ايران و از جمله شهر زنجان ناشي از مديريت و برنامه‌ريزي شهري نابخردانه روندي را طي مي‌كند كه برآيند آن چيزي جز ناپايداري حيات اين شهرها نخواهد بود. بنابراين بايستگي پژوهش در زمينه بكارگيري رويكرد توسعه حمل‌ونقل‌ محور در شهرهاي ايران بيش‌ازپيش مطرح شده است. براين ‌اساس پژوهش حاضر با ماهيت كاربردي و روش توصيفي تحليلي با هدف بررسي امكان‌سنجي توسعه‌ حمل‌و‌نقل ‌محور (TOD) در نواحي شهر زنجان انجام شده است. پس از بررسي ادبيات جهاني موضوع، استخراج اصول TOD، انجام مطالعات ميداني و اسناد و نقشه‌هاي به دست آمده ويژگي‌هاي محدوده مورد مطالعه شناسايي شد و سپس با توجه به اصول TOD و ويژگي هاي محدوده مورد مطالعه، 4 معيار و 16 زيرمعيار به عنوان معيارهاي پژوهش در جهت ارزيابي قابليت نواحي شهر زنجان براي توسعه حمل‌و‌نقل محور انتخاب شد و پس از تهيه پرسشنامه از متخصصان و مديران شهري خواسته شد تا براساس مقايسه زوجي اولويت‌ها را مشخص سازند. نتايج حاصل از تلفيق معيارها و زيرمعيارها و اولويت بندي به روش AHP نشان مي‌دهد كه معيار حمل‌ونقل و ترافيك و معيار كالبدي از جمله معيارهاي با اهميت بالا در ارزيابي قابليت نواحي شهر زنجان براي توسعه حمل‌و‌نقل‌ محور هستند و درنهايت امكان‌سنجي با استفاده از فرآيند تحليل‌ سلسله‌مراتبي در نرم افزار ArcGIS انجام شد و يافته‌ها حاكي از آن است كه نواحي 1- 3، 2- 3، ۱- ۲، 4- 4 نسبت به ساير نواحي قابليت بالايي در راستاي توسعه حمل‌ونقل محور برخوردار مي باشند، كه پيشنهاد مي شود به عنوان نواحي پايلوت براي اجراي توسعه حمل‌ونقل ‌محور در شهر زنجان مورد توجه قرار گيرند.