تبيين مولفه هاي كالبدي ريخت شناسانه در فضاي شهري (نمونه مطالعاتي :محله قيطريه شهر تهران)

ريخت شناسي، مطالعه شهر را به مثابه سكونتگاه انساني داراي فرم ، به انجام مي‌رساند. ريخت‌شناسان به بررسي وتكوين عناصراصلي ريخت شناسانه، شامل ساختمان‌ها، كاربري اراضي، خيابان، و ساختار بافت مي پردازند. شناخت شاخص هاي ريخت شناسي در راستاي مولفه هاي كالبدي امري اساسي است، به طوري كه مساله اصلي اين است كه آيا مولفه هاي ريخت شناسي قابل تبيين و طبقه بندي دركالبد فضاي شهري مي باشند.و همينطور آياايجاد تغييرات ريخت شناسانه باعث بهبود عملكرد بافت خواهد شد. از اين رو هدف از پژوهش حاضر، تدوين يك مجموعه همگن از دانش ريخت شناسي با امكان تبيين مولفه هاي كالبدي ريخت شناسانه در راستاي اولويت بندي آنها مي باشد. محقق در اين پژوهش با استفاده از روش مورد كاوي و تحليل هاي دياگرامي، سه مولفه اصلي كالبدي_ريخت شناسانه (الگوي خيابان, الگوي بلوك, الگوي قطعه) را به دست آورد. در همين راستا تكنيك تحليل شبكه شهري(UNA)و آزمون تي‌ نمونه زوجي، به عنوان ابزار اصلي سنجش مولفه ها انتخاب گرديد.در اين راستا محله قيطريه به عنوان محله‌اي كه داراي گونه بندي مختلف است به عنوان بستر مطالعه انتخاب گرديد. شاخص هاي مركزيت شامل توابع (دسترسي، بينابيني، ‌نزديكي، جاذبه و مستقيم بودن)براي سه عامل كالبدي ريخت شناسانه مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج پژوهش نشان داد كه شبكه راه بيشترين تاثير را در عملكرد پنج تابع داشته است. وهمينطور در محله قيطريه وجود بلوك درشت دانه(مجتمع سبحان) بدليل نبود دسترسي ميان بافتي ايجاد اختلال در كل بافت كرده است. از اين رو به منظور سنجش تاثير تغييرات ريخت شناسانه، يك دسترسي جديد اضافه شده و براي سنجش ميزان بهبود عملكرد بافت، از آزمون تي‌ نمونه زوجي استفاده گرديد. نتايج آزمون نشان داد كه ايجاد تغيير بهينه در ريخت باعث بهبود عملكرد توابع در كل بافت و كاهش ترافيك گشته است، هرچند كه بيشترين تاثيرپذيري مرتبط با توابع دسترسي،‌ بينابيني و مستقيم‌بودن است.