خوانش محرك هاي موثر بر وضعيت آينده رشد و توسعه نسل نخست شهرهاي جديد در ايران (مطالعه موردي: شهر جديد پرديس)

شهرهاي جديد كشور گريبانگير چالش‌هاي متعدد اقتصادي، اجتماعي، مديريتي و زيست محيطي هستند كه آينده توسعه شهري آن‌ها را در معرض شرايط نا‌متعادل و نا‌موزوني قرارداده است. اما در اين ميان براي اين كه بتوان درك درستي از نيروهاي موثر بر رشد و توسعه شهرهاي جديد داشته باشيم، ضرورت شناخت محرك‌هاي كليدي موثر در اين رابطه را بيش از پيش ضروي ساخته است. در اين راستا، اين مقاله كوشيده است با روش تحليل ساختاري، محرك‌هاي موثر بر وضعيت آينده رشد و توسعه شهر جديد پرديس را شناسايي و خوشه‌بندي كند. داده‌هاي نظري با روش اسنادي و داده‌هاي تجربي با روش پيمايشي بر پايه تكنيك دلفي تهيه شده است. جامعه آماري20 نفر از خبرگان و كارشناسان بر اساس نمونه‌گيري گلوله برفي و محرك‌هاي توسعه، 54 نيروي محرك در در 5 بعد اصلي (اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي، مديريتي-نهادي، كالبدي، ارتباطي و زيست محيطي) كه با روش تحليل اثرات متقابل ساختاري در نرم‌افزار MICMAC پردازش شده است. يافته‌ها از نظر تحليل اثرات متقابل، بيانگر پراكندگي نيروهاي محرك در وضعيتي پيچيده و بينابين از اثرگذاري و اثرپذيري است؛ نظام خوشه-بندي محرك‌ها حاكي از تمركز آن‌ها در ناحيه محرك‌هاي مستقل است. از ميان 54 عامل رشد و توسعه، محرك‌هاي ايجاد همگرايي در مديريت يكپارچه شهر، بهره‌گيري از مشاركت شهروندان در حوزه تصميم‌سازي و تصميم‌گيري، جذب سرمايه‌گذاران بخش خصوصي، احياء روابط محلي و محله‌اي، بهره‌گيري از افراد متخصص در بدنه مديريتي شهرهاي جديد، ارتقاي ايمني و امنيت شهري، هوشمندسازي شهري با استفاده از IT و ICT، تقويت هويت مكاني و فرهنگ، جذب طبقه نوآور و خلاق، يازاريابي مكان و برندسازي شهري، عرضه مسكن استطاعت‌پذير براي اقشار مختلف، بالا بردن توان خدماتي شهر و تقويت شبكه حمل و نقل درون و برون‌شهري ايمن، ارزان و سريع به عنوان محرك‌هاي كليدي مؤثر بر وضعيت آينده رشد و توسعه شهر جديد پرديس شناسايي شدند. اين نيروها از نظر عملكرد سيستمي، محرك ورودي و باثبات هستند كه نقش اثرگذاري بالا و اثرپذيري اندك دارد. در نتيجه، وضعيت كلان سيستم و تغييرات آن را كنترل مي‌كند و كه وضعيت رشد و توسعه شهر جديد پرديس به عملكرد آن‌ها وابسته است.