مدل فرايندي كيفيت منظرين فضاي سبز شهري تهران با استفاده از مدل ساختار تفسيري (ISM)

مساله بحران كيفيت در شرايط كنوني يكي از چالش هاي عمده شهرها و بالطبع يكي از دغدغه هاي اساسي تصميم سازان، تصميم گيران، مجريان و كاربران محيط هاي شهري است. معماران و شهرسازان بر اين باورند كه محيط هاي شهري امروز اگرچـه بـا پوسـته سـبز تزييـن شـده و تلاش شده است تا نقش مهمي در ارتقاي كيفيت شهري ايجاد نمايند امـا رويكرد مناسبي براي پاسخگويي به اين مهم را دارا نميباشند. به نظر ميرسد با توجه به مفهوم منظر كه واژهاي عيني و ذهني است، رويكرد مناسب براي پاسخ به نيازهاي اين مفهوم نيز بايد با الگوي توامان عيني و ذهني همراه باشد. نـگاه بـه ايـن مسـئله بـا ديـدگاه معماري منظـر اهميـت بازنگـري در رونـد توسـعه و ضـرورت توجه توأمان به هر دو وجه عيني و ذهني پديده را بـراي حفـظ اندامهـاي طبيعـي مشـخص ميكنـد. هدف از مطالعه پيش رو ارائه چهارچوب نظري منسجم براي تبيين مفهموم كيفيت منظرين و مولفه هاي سازنده آن با استفاده از الگوي ذهني خبرگان منظر بومي در فضاي سبز شهري تهران ميباشد، چرا كه فضاي سبز اين شهر در هر منطقه داراي كيفيتهاي بسيار متفاوتي بوده و از الگوي كيفي مشخصي براي پاسخ به نيازهاي شهروندان پيروي نميكند. هر يك از انديشمندان اين حوزه به يكي از ابعاد فرآيند محوري اشاره كردهاند، ولي تا كنون يك مدل فراگير از ابعاد و شاخصهاي فرآيند محوري ارائه نشده است. پژوهش حاضر پژوهشي كيفي است كه با استفاده از روش داده بنياد انجام شده است. ابتدا با بررسي ادبيات ابعاد و شاخص هاي فرآيند محوري شناسايي و در گام بعد، به استخراج كدهاي اوليه و تبديل آن به مفاهيم مهم در كيفيت فضاي سبز منظرين تهران پرداخته شده است. در گام بعدي شاخص هاي مستخرج از ادبيات با مفاهيم بدست آمده از مصاحبه يكپارچهسازي شده و با استفاده از يك متدولوژي تحليلي نوين تحت عنوان مدل سازي ساختاري تفسيري (ISM) روابط بين ابعاد و شاخصهاي كيفيت فضاي مورد نظر تعيين و به صورت يكپارچه مورد تحليل قرار گرفته است. نتيجه منجر به طراحي «مدل كيفيت منظرين فضاي سبز شهر تهران» شده است. نتايج تحقيق نشان ميدهد كه مدل يكپارچه كيفيت منظرين در برگيرنده شش سطح است، كه اين ابعاد با يكديگر در تعامل هستند.