تأثير رقم و تاريخ كاشت بر خصوصيات كمي و كيفي چغندرقند پاييزه در منطقه خراسان بزرگ

چغندرقند (Beta vulgaris L.) دومين محصول مهم قند پس از نيشكر است كه با شرايط آب و هوايي مختلف سازگار است. با توجه به گرم شدن كره زمين، پيش‌بيني مي‌شود كه كشت پاييزه چغندرقند در آينده اولويت بيشتري پيدا كند. به‌منظور تعيين بهترين تاريخ كاشت پاييزه ارقام چغندرقند در منطقه خراسان بزرگ، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در استان‌هاي خراسان شمالي‌ ‌(شيروان)، خراسان رضوي (مشهد) و خراسان جنوبي ‌(خضري دشت بياض) در سال زراعي 99-1398 انجام شد. كرت‌هاي اصلي شامل سه تاريخ كاشت ‌(10، 15 و 20 مهرماه)‌ و كرت‌هاي فرعي شامل سه رقم چغندرقند ‌‌(گيادا و مراك به‌عنوان ارقام مقاوم و شريف به‌عنوان رقم متحمل به ساقه‌روي)‌ بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر متقابل منطقه در رقم بر صفات درصد ساقه‌روي، عملكرد ريشه، عيار قند، ميزان سديم، ضريب استحصال و عملكرد شكر سفيد معني‌دار بود. تاريخ كاشت اول (10 مهر) در منطقه مشهد براي هر سه رقم منجر به بيشترين درصد ساقه‌روي (78 تا 90 درصد) شد. با تأخير در كاشت از 10 مهر به 20 مهر، از درصد ساقه‌روي ارقام به شدت كاسته شد. رقم گيادا در منطقه مشهد با 47.3 تن در هكتار بيشترين و رقم شريف در منطقه شيروان با 22.6 تن در هكتار كمترين عملكرد ريشه را داشتند. منطقه شيروان عملكرد ريشه كمتري نسبت به دو منطقه ديگر داشت. بيشترين عيارقند (18.78 درصد) مربوط به رقم گيادا در منطقه شيروان بود و كمترين عيار (13.01 درصد) در رقم شريف در منطقه مشهد مشاهده شد. در مناطق شيروان و خضري رقم گيادا و در منطقه مشهد رقم مراك بيشترين عملكرد شكر سفيد را داشتند به‌طور كلي، نتايج نشان داد كه در منطقه شيروان تاريخ كشت 10 مهر و در مناطق مشهد و خضري تاريخ كشت 15 مهرماه مي‌تواند منجر به حداكثر توليد عملكرد شكر سفيد شود.