توموگرافي مقاومت‌ويژه الكتريكي و پلاريزاسيون القايي جهت تعيين مرز سنگ‌بستر و رولايه؛ مطالعه موردي سدخاكي شهداي ايلام

مطالعه مرز بين رخساره‌ها و لايه‌ها با دانه‌بندي نزديك به‌هم در يك محيط رسوبي و داراي چين‌خوردگي‌هاي بالا از مسائل ژئوفيزيكي چالش‌برانگيز است. يكي از موارد كاربرد برداشت‌هاي ژئوفيزيكي تعيين مرز رولايه و سنگ‌بستر در ساختگاه‌هاي مهندسي مانند سدهاي خاكي است. توموگرافي الكتريكي (ERT)، به‌عنوان يكي از مؤثرترين رهيافت‌هاي ژئوفيزيكي براي به نقشه درآوردن لايه هاي زيرسطحي بر اساس تباين رسانندگي مواد قلمداد مي‌شود. در اين مطالعه، به بررسي كارايي توموگرافي مقاومت‌ويژه الكتريكي و پلاريزاسيون القايي از طريق برداشت چندين پروفيل موازي با هدف تصويرسازي مرز رولايه و سنگ‌بستر و تعيين احتمال نشت و فرار آب در تكيه‌گاه چپ سد خاكي ايلام (گلال) پرداخته مي‌شود. با توجه به نتايج به‌دست آمده از آرايه‌هاي برداشت شده، بخش‌هاي بارپذير مي‌توانند در ارتباط با زون شيلي و نيز آهك‌هاي مارني حاوي پيريت باشد. همچنين به دليل نزديكي مقادير شارژپذيري رولايه با دانه‌‌بندي در حد رس و سنگ كف آهكي با ميان لايه‌هاي شيلي و مارني، تغييرات مقاومت‌ويژه الكتريكي به‌عنوان عامل اصلي جهت تفكيك لايه هاي زيرسطحي از يكديگر در نظر گرفته مي‌‌شود. براي تفسير بهتر مدل‌هاي به‌دست آمده و تطابق آن با شرايط زيرسطحي از اطلاعات زمين شناسي منطقه استفاده شد. همچنين با بهره‌‌گيري از گمانه‌هاي حفاري موجود در منطقه، مقاطع ژئوالكتريكي مورد صحت‌سنجي قرار گرفت. بر اساس مدل‌هاي منتج‌شده از داده‌هاي ژئوالكتريكي مي‌توان نتيجه گرفت كه بررسي‌هاي توموگرافي الكتريكي، به‌خوبي توانسته فروافتادگي موجود در منطقه موردمطالعه و همچنين مرز رولايه و سنگ‌بستر را با توجه به محدوديت‌هاي تفكيك‌پذيري تا حد قابل‌قبولي به تصوير درآورد.