بررسي شدت انتقال نرخ ارز ترجيحي به قيمت شكر در ايران: كاربرد رهيافت ماركوف سوئيچينگ

نرخ ارز، هنگامي كه با تحولات اقتصادي تعديل نشود، موجب انحراف نرخ واقعي ارز شده و در چنين شرايطي كالاها و خدمات وارداتي به طور مستقيم با افزايش قيمت مواجه مي‌شوند. تخصيص ارز با نرخ ترجيحي به بخش كشاورزي به دليل نقش ذاتي خود در تامين امنيت غذايي سبب شده تا قيمت كالاها در بازار، چندنرخي شود. در چنين شرايطي سوال اصلي اين مقاله اين است كه، آيا تخصيص ارز ترجيحي يا رسمي (4200 توماني) به شكر توانسته است به قيمت نهايي اين كالا منتقل شود. براي پاسخ به اين سوال از داده‌هاي سري زماني قيمت شكر در داخل و جهاني آن، نرخ ارز رسمي طي دوره زماني فروردين 1390 الي آذر 1398 با تواتر ماهانه و الگوي غيرخطي ماركوف سوئيچينگ(MSIAH) استفاده شده است. بررسي آزمون خطي‏بودن نشان مي‌دهد كه متغيرهاي مدل داراي ارتباط و رفتار غيرخطي بوده در نتيجه، بكارگيري الگوي غيرخطي ماركوف سوئيچينگ ، مناسب است. نتايج تحقيق نشان داد كه، طي دوره زماني فروردين 1390 الي آذر 1398، متوسط نرخ رشد قيمت ماهانه شكر برابر 1/5درصد بوده است. اين در حالي است كه، طي دوره اجراي سياست ارز ترجيحي (ارديبهشت 1397 الي آذر 1398)، كه اين بدان معناست كه تخصيص ارز ترجيحي نتوانسته است، اثر نرخ ارز بر قيمت شكر را مهار كند. همچنين نتايج حاكي از آن است كه در كوتاه‏مدت، عبور نرخ ارز به قيمت شكر در دو رژيم اتفاق افتاده كه در رژيم‌ دوم معني‌دار و برابر 5 درصد و در بلندمدت نيز ميزان عبور در اين رژيم‌، برابر 6 درصد بوده است.