تعيين معاني فعل «زدن»: تحليل الگوهاي پيكره‌اي

تحليل الگوهاي پيكره‌اي، روشي براي بررسي معنا و قالبِ افعال در زبان است كه در بررسي زبان‌هاي گوناگوني مانند انگليسي، اسپانيايي و ايتاليايي به كار رفته‌است. از آن جايي‌كه در زبان فارسي از ساخت افعال سبك، استفاده گسترده‌اي مي‌شود، در پژوهش حاضر كاربرد اين روش در زبان فارسي و در مورد فعل «زدن» يكي از پربسامدترين فعل‌هاي سبك زبان فارسي- مورد بررسي قرار گرفته‌است. از اين‌ رو، با استفاده از داده‌هاي مستخرج از پيكرۀ زبان فارسي بيجن‌خان، در مرحله نخست، فهرستي از پايه‌هايي كه همراه فعل سبك «زدن» به كار مي‌روند، در پيكره تهيه گرديد. سپس، روش تحليل الگوهاي پيكره‌اي بر روي اين پايه‌ها به كار برده شد. با استفاده از 600 كاربرد ساختاري متفاوت و در حدود 500 معناي مختص به آن‌ها، چهار كاربرد براي فعل زدن از يك‌ديگر تميز داده شد. در نتيجه در اين مقاله، افزون بر كاربرد «زدن» به عنوان فعل سنگين و فعل سبك، دو كاربرد جديد در داده‌هاي به‌دست‌آمده از پيكره زباني معرفي مي‌گردد: نخست، [نوع معنايي] + فعل سبك «زدن»؛ و دوم، عبارت فعلي حاوي فعل سبك «زدن» كه يك چارچوب معنايي را تشكيل مي‌دهد و با افزوده شدن يك جزء معنايي متغير، كه معمولاً يك صفت است، معناي آن كامل مي‌شود.