تحليل اثرپذيري ناهنجاري‌هاي بارش در زمان وقوع خشكسالي‌هاي شديد و فوق شديد در جنوب ايران در سه سيكل خورشيدي

در اين پژوهش به بررسي روند تاريخي و اثرپذيري ناهنجاري‌هاي بارش در زمان وقوع خشكسالي‌هاي شديد و فوق‌العاده شديد درجنوب ايران پرداخته شده است. براي اين منظور داده‌هاي بارش روزانه و سالانه ايستگاه‌هاي سينوپتيك منطقه مطالعاتي از داده‌هاي سازمان هواشناسي استخراج گرديد. پايه آماري براي انطباق با سيكل‌هاي خورشيدي يك دوره 33 ساله منطبق با سال‌هاي 1986 -2019 انتخاب گرديده است. بر اين اساس 34 ايستگاه سينوپتيك از ايستگاه‌هاي منطقه با اين دوره آماري منطبق بودند. ابتدا وضعيت خشكسالي‌ها بر اساس شاخص‌هاي استاندارد بارش(SPI)، Z چيني (CZI)، نمره (ZSI) Z مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي ناهنجاري بارش از شاخص RAI استفاده شده است. بر اساس معيار‌هاي انتخابي 7 سال به عنوان نمونه از خشكسالي‌هاي شديد و فوق شديد انتخاب گرديد. روند تاريخي وقوع خشكسالي‌ها نشان داد كه اولاً در سه سيكل اخير در26 سال از 33 سال دوره آماري منطقه جنوبي ايران كمابيش با پديده خشكسالي مواجه بوده است. تعداد خشكسالي‌هاي در دو سيكل اخيربشدت افزايش يافته است. به طوري كه در سيكل 23 از 11 سال 9 سال و در سيكل 24 از 11 سال 10 سال آن بخش‌هاي زيادي از منطقه درگير خشكسالي بوده است. در هر دو سيكل در 4 سال در بيش از نيمي از ايستگاه‌ها خشكسالي شديد و فوق شديد رخ داده است. از لحاظ پديده‌هاي مرتبط با بارش نيز ناهنجاري‌هاي شديدي رخ داده است در منطقه جنوبي در خشكسالي‌ها، متوسط بارش روزانه نسبت به متوسط بارش طولاني مدت منطقه بشدت در حال كاهش است. به عبارت ديگر توزيع بارش‌ها در واحد زمان كم شده است. به طوري كه متوسط بارش روزانه در دوره بارشي از دو ميلي‌متر به كمتر از يك ميلي‌متر تقليل پيدا كرده است. تعداد روز‌هاي خشك در منطقه با شدت بيشتري در حال افزايش است. به طوري كه در خشكسالي‌هاي شديد اين تعداد روز‌ها به بيش از 350 روز افزايش يافته است. در واقع تعداد روزهاي همراه با بارش كم شده و برعكس بر شدت بارش ها افزوده مي شود. به بيان ديگر بارش ها به سمت رگباري شدن سوق پيدا مي كنند. اين پديده در دو سيكل اخير شدت بيشتري پيداكرده است.