بينانشانه شناسي ابرپيرنگ مرگ - زندگي در اسطوره يمه/ جم با رمانهاي معاصر فارسي (با تكيه بر رمانهاي ملكوت، نوشدارو، حيراني، فال خون، كليدر و سالمرگي)

بن‏مايه‏هاي اسطوره‏اي به‌صورت ابرپي‌رنگ در ساختار داستان‏هاي مدرن، به‌ويژه‏ رمان، راه ‏يافته ‏است. «جاودانگي» (تقابل مرگ ـ زندگي) يكي از برجسته‏ترين بن‏مايه‏هاي اسطوره‏اي حيات بشري است كه در اساطير هندي و ايراني، داستان يمه/ جم برپايۀ اين بن‏مايه اسطوره‏اي شكل گرفته است. از منظر نشانه‏شناسي ساختاري، روايت يمه/ جم براساس مربع‏ معناشناسي «مرگ»، «زندگي»، «نه ـ مرگ» و «نه ـ زندگي» ساخته شده ‏است. فرضيۀ پژوهش عبارت است از: ابرپي‌رنگ مرگ ـ زندگي در رمان‏هاي معاصر فارسي برپايه روابط بينامتني آن‌ها با اسطورۀ يمه/ جم نظام ‏يافته ‏است. در اين پژوهش، ابتدا براساس رويكرد معناشناسي ساختاري گِرمس، مربع معنايي مرگ ـ زندگي در هريك از رمان‌هاي مورد بررسي ارائه گرديد و سپس روابط بينامتني آن‌ با اسطوره يمه/ جم برمبناي نظريه‏هاي بينامتنيت واكاوي شد. نتيجۀ مطالعه نشان داد با توجه به دو روايت هندي و ايراني از اسطوره يمه/ جم، دو نوع رويارويي با مرگ را مي‏توان شناسايي كرد كه اين كلان‌روايت اسطوره‏اي ــ رويارويي دوگانه با مرگ ــ در كنش‏ شخصيت‏هاي رمان‏هاي معاصر فارسي نيز مشاهده مي‏شود. ازاين‌رو برخي شخصيت‏هاي رمان‏هايي همچون سووشون، حيراني و سالمرگي مانند يمه با كنش تسليم و پذيرش مرگ در نظام حسي ـ ادراكي به زندگي جاودانه دست مي‌يابند؛ همچنين برخي ديگر از شخصيت‏هاي رمان ملكوت، فال خون و كليدر همانند جم با كنشي ضدمرگ، براي رسيدن به حيات ابدي مي‏كوشند، ولي درنهايت در نظام شوشي، مقهور مرگ مي‏شوند.