شناسايي عوامل موثر بر تجويز و مصرف غيرمنطقي داروهاي تزريقي براساس درك و تجربه ذي نفعان

زمينه و هدف: استفاده بالا از داروهاي تزريقي از سوي سازمان جهاني بهداشت به عنوان معضلي در كشورهاي در حال توسعه شناخته شده است كه در مواردي بيش از70درصد تزريقات غيرضروري بوده و مي تواند در اشكال ديگر دارويي تجويز گردد. اين مطالعه با هدف شناسايي عوامل موثر بر تجويز و مصرف غيرمنطقي داروهاي تزريقي در بين پزشكان و مردم در ايران انجام گرفت. مواد و روش ها: مطالعه حاضر با رويكرد كيفي به روش تحليل محتواي قراردادي انجام شد. مشاركت كنندگان 27نفر شامل سياستگذاران حوزه دارو، پزشكان و مردم بودند. نمونه گيري به صورت مبتني بر هدف و با روش گلوله برفي شروع شد و تا اشباع داده ها ادامه يافت. گردآوري داده ها بصورت مصاحبه نيمه ساختاريافته از مهر ماه تا اسفند ماه 99 انجام گرفت و با استفاده از نرم افزارMAXQDA2020 تجزيه و تحليل شد. يافته ها: نتايج نشان داد از ديدگاه سياستگذاران حوزه دارو، عوامل موثر شناسايي شده بر تجويز و مصرف غيرمنطقي داروهاي تزريقي شامل 3مضمون اصلي(زنجيره تامين دارو، تجويز غيرمنطقي دارو توسط پزشكان و مصرف غيرمنطقي دارو توسط بيماران)، 8طبقه و 21زيرطبقه و براساس تجربه پزشكان شامل 2مضمون اصلي (تجويز غيرمنطقي دارو توسط پزشكان و مصرف غيرمنطقي دارو توسط بيماران)،6طبقه و26زيرطبقه مي باشد، همچنين به تجربه مردم عوامل موثر شناسايي شده شامل 2مضمون اصلي(تجويز غيرمنطقي دارو توسط پزشكان براساس درك مردم و مصرف غيرمنطقي دارو توسط بيماران براساس تجربه مردم)، 5طبقه و15زيرطبقه مي باشد. نتيجه گيري: پيشگيري از تجويز و مصرف غيرمنطقي داروهاي تزريقي نيازمند اولويت قراردادن آن در نظام سلامت است و اولين اقدام اساسي، شناخت عوامل موثر مي باشد. براساس يافته هاي اين مطالعه از مهمترين عوامل، توليد دارو نامتناسب با نياز بازار، دسترسي راحت به داروها از طريق داروخانه ها، انگيزه هاي اقتصادي و اعتقاد به اثربخشي و سرعت عمل بالاتر داروهاي تزريقي بشمار مي روند. لذا نتايج اين تحقيق مي تواند مورد توجه مديران نظام سلامت كشور قرار گيرد تا با رفع عوامل موثر، به ارتقاي سلامت جامعه كمك نمايند.