بررسي تنوع فنوتيپي جمعيت‌هاي مختلف گياه دارويي پونه كوهي برگ‌باريك(Mentha Mozaffarianii Jamzad)

پونه كوهي برگ‌باريك (Mentha Mozaffarianii Jamzad) گياهي معطر، دارويي و اندميك جنوب ايران است؛ برداشت بي‌رويه، خشكسالي و از بين رفتن برخي از رويشگاه‌هاي طبيعي، سبب افزايش خطر انقراض اين گونه منحصر به فرد شده است. از اين روي به منظور بررسي تنوع ريخت‌شناسي اين گياه، نه جمعيت از آن طي سال‌هاي 1398-1400 از رويشگاه‌هاي طبيعي آن جمع‌آوري و 23 صفت مورفولوژيك ارزيابي شد. نتايج تجزيه واريانس، بيانگر وجود تنوع بين جمعيت‌هاي مورد مطالعه بود. جمعيت‌ها از نظر تمامي صفات مورد بررسي به جز صفات تعداد برگ در انتهاي شاخه، نسبت طول به عرض برگ و تعداد شاخه گل‌دهنده تفاوت معني‌دار آماري (در سطح احتمال 5 درصد) نشان دادند. نتايج ضرايب همبستگي صفات نشان داد كه بين بيشتر صفات مورد بررسي هميستگي معني‌داري وجود دارد. بر اساس نتايج تجزيه عاملي، 6 مولفه اصلي در مجموع 76.45 درصد از واريانس كل بين صفات را توجيه كردند. مولفه هاي اول ، دوم و سوم به ترتيب 23.24 ، 15.8 و 13.64 درصد از واريانس كل را توجيه كردند و به عنوان مولفه هاي موثر در ارتفاع بوته،  گل آذين، و تاج پوشش شناخته شدند. در تجزيه كلاستر با استفاده از روش Ward ، جمعيت‌ها را در سه گروه اصلي قرار گرفتند. جمعيت هاي كلاستر3 داراي ميانگين ارتفاع و سطح تاج پوشش بيشتري نسبت به ساير كلاسترها بودند. ارزيابي تنوع فنوتيپي و ايجاد كلكسيون‌هاي نگهداري ژرم‌پلاسم براي تسهيل مديريت و بررسي بهتر منابع ژنتيكي در برنامه‌هاي اصلاحي ضروري است. ارزيابي تنوع فنوتيپي موجود، مي‌تواند اطلاعات مفيدي در مديريت كلكسيون‌ها و ژرم‌پلاسم در پونه كوهي برگ‌باريك فراهم آورد. داده هاي حاصل از اين تحقيق در شناسايي جمعيت‌هاي مناسب براي اهداف اصلاحي، مفيد و ارزشمند است.