واسنجي و تعيين اعتبار مدل WOFOST براي پيش‌بيني فنولوژي و عملكرد سيب‌زميني(Solanum tuberosum L.) در ايران

مدل WOFOST يكي از پركاربردترين مدل هاي شبيه‌سازي رشد و نمو در گياهان مي باشد كه رشد، فنولوژي و عملكرد گياه را به‌صورت روزانه در شرايط پتانسيل، كمبود آب و كمبود مواد غذايي شبيه‌سازي مي كند. در اين مطالعه، به‌منظور واسنجي و تعيين اعتبار مدل WOFOST براي ارقام نيمه ديررس سيب‌زميني(Solanum tuberosum L.) در شرايط پتانسيل از داده‌هاي روزانه هواشناسي، اطلاعات فنولوژيكي و عملكرد در مناطق همدان، اردبيل، اصفهان، قروه، شيراز، جيرفت، مشهد، گرگان، شاهرود و دزفول طي سال‌هاي 93-1389 استفاده گرديد. مراحل مختلف فنولوژيكي رشد (شامل كاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا گل‌دهي و سبز شدن تا رسيدگي فيزيولوژيكي) با استفاده از مشاهدات عيني در مزرعه تعيين و بر اساس دماي هوا مقدار درجه-روز رشد مورد نياز براي تكميل هر مرحله محاسبه شد و براي واسنجي و تعيين اعتبار پارامترهاي گياهي مدل مورد استفاده قرار گرفت. مدل با داده‌هاي سه سال واسنجي گرديد و پس از آن ضرايب مدل به‌منظور انطباق با شرايط مختلف اقليمي كشور براي مراحل فنولوژيكي و عملكرد غده تغيير يافت و سپس با داده‌هاي دو سال تعيين اعتبار شد. براي ارزيابى دقت مقادير شبيه‌سازي و اندازه‌گيرى شده عملكرد غده و مراحل فنولوژيكي زمان (سبز شدن، گل‌دهي و رسيدگي) از شاخص‌هاى آماري ضريب تبيين(R^2) ، آزمونt ، جذر ميانگين مربعات خطا(RMSE) ، جذر ميانگين مربعات خطاى نرمال شده(RMSEn) ، حداكثر خطا(ME)  و ضريب كارآيى(E) استفاده گرديد كه همگي مطابقت نتايج شبيه‌سازي مدل با مشاهدات مزرعه‌اي را نشان دادند. نتايج نشان داد كه جذر ميانگين مربعات خطاي مدل براي مراحل فنولوژيكي سبز شدن، گل‌دهي، رسيدگي فيزيولوژيكي به‌ترتيب 1/6، 2/3 و 6/4 روز و براي عملكرد غده 2933 كيلوگرم در هكتار به‌دست آمد. همچنين جذر ميانگين مربعات خطاى نرمال شده براي مراحل فنولوژيكي سبز شدن، گل‌دهي، رسيدگي فيزيولوژيكي و عملكرد غده به‌ترتيب 9/5، 8/3، 5/6 و 5/8 درصد محاسبه گرديد كه نشان‌دهنده درجه ناچيز خطاي مدل بود. بر اساس نتايج حاصله مدل قادر خواهد بود عملكرد و مراحل فنولوژيكي را در مناطق مختلف ايران در حد مطلوب شبيه‌سازي نمايد. با اين حال، پيشنهاد مي‌شود مدل براي ساير ارقام با تيپ رشدي متفاوت نيز ارزيابي گردد.