برآورد نياز آبي و عملكرد گندم (Triticum aestivum L.) تحت تأثير تغيير اقليم (مطالعه موردي: دشت قزوين)

در عصر حاضر، تغيير اقليم به‌عنوان يكي از عوامل مهم و تأثيرگذار در توسعه پايدار، كشاورزي و امنيت غذايي مطرح مي‌باشد. گندم (Triticum aestivum L.) يكي از محصولات مهم و استراتژيك در جهان و ايران محسوب مي‌شود. به همين منظور، در اين پژوهش به تأثير تغيير اقليم بر عملكرد و نياز آبي گندم آبي در دشت قزوين در دوره‌هاي آتي پرداخته شده است. براي ارزيابي، از مدل‌هاي گردش عمومي موجود در مدل LARS-WG (EC-Earth،GFDL-CM3 ،HadGEM2-ES ، MIROC5، MPI-ESM-MR) و سناريوهاي RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 در دوره پايه 2015- 1986و در دوره‌هاي آتي2040- 2021، 2060-2041، 2080- 2061 و 2100- 2081 استفاده شد. نياز آبي و عملكرد گندم در دوره پايه و دوره‌هاي آتي با نرم‌افزار Aqua Crop محاسبه شد. در اين پژوهش، نتايج حاصل از سناريوها با داده ايستگاه قزوين براي محصول گندم، توسط معيارهاي آماري خطا شامل آماره هاي ضريب تبيين (R^2)، خطاي جذر ميانگين مربعات (RMSE)، حداكثر خطا (ME)، مقايسه شدند. نتايج شبيه‌سازي مدل LARS-WG در دوره پايه نشان داد كه مدل در شبيه‌سازي دماي حداقل و حداكثر دقت بيشتري نسبت به بارش دارد. ميانگين عملكرد گندم براي دوره پايه 7/67 (تن بر هكتار بر فصل) به‌دست آمد. نتايج شبيه‌سازي نشان داد كه ميانگين عملكرد گندم در دوره‌هاي آتي افزايش مي‌يابد كه اين ميزان در دوره 2100-2081 و مدل HadGEM2-ES با سناريوي RCP8.5 بيشترين مقدار را دارد. ميانگين نياز آبي در دوره پايه 127/14 (ميلي‌متر بر فصل) به‌دست آمد كه اين ميزان در دوره‌هاي آتي كاهش مي‌يابد. بنابراين، پيش‌بيني افزايش عملكرد در دشت قزوين بيانگر آن است كه اين منطقه از پتانسيل مطلوبي در كشت و توسعه اين محصول برخوردار خواهد بود كه علاوه‌بر مساعد بودن شرايط اقليمي، بهبود مديريت و نهاده‌هاي كشاورزي نيز مي‌تواند باعث افزايش عملكرد اين محصول در طي سال‌هاي آتي گردد.