كاركرد دگرديسي در هفت خان رستم و اسفنديار با رويكرد ترانشانه اي (با تأكيد بر خان چهارم)

پيوند دگرديسي و آيين‌ تشرف از جمله موضوعاتي است كه در متن كلامي و متون هنري برگرفته از شاهنامه به‌ويژه در هفت‌خان‌ها بازتاب يافته است. هدف از اين پژوهش، شفاف‌سازي پيوند ميان دگرديسي مشابه در خان چهارم از هفت‌خان دو قهرمان بنيادي شاهنامه «رستم» و «اسفنديار» با آيين‌هاي تشرف و رويارويي خير و شر در حوزه‌ بينامتني متن كلامي و تصويري با رويكرد ترانشانه‌اي است. در اين راستا دگرديسي‌هاي كلامي و نوشتاري بررسي شده و جهت خوانش برخي نگاره‌ از ريخت‌شناسي استفاده شده است. روش پژوهش، توصيفي‌- تحليلي و تطبيقي بوده و اطلاعات به‌صورت مطالعات كتابخانه‌اي گردآوري شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كاركرد دگرديسي در خان مشابه (خان چهارم) از هفت‌خان‌ها، آزموني بوده و در سخت‌ترين مراحل گذار قهرمانان صورت پذيرفته است. دگرديسي مشابه در اين خان، يكي از مهم‌ترين دگرگونگي‌هاي نيروي شر در راستاي نيل به هدفي خاص است كه با پيروزي قهرمان و نائل‌آمدن وي به والاترين مرتبه‌ آيين‌هاي تشرف منجر مي‌شود. اين دگرديسي درباره‌ نگاره‌هاي برگرفته از آن نيز صادق است. علي‌رغم اينكه نگارگران در راستاي نشان‌دادن دگرديسي و پيوند آن با آيين‌هاي تشرف اهتمام ورزيده‌اند، اما تصوير، مستقل از متن كلامي و بدون بهره‌مندي از روابط بينامتني قادر به انعكاس پيش‌متن كلامي نيست.