نخستين نگارگر، نخستين امضاء (رقم) بررسي امضاء (رقم) در نگاره‌هاي ايراني، پيش از ظهور جنيد سلطاني

يكي از موضوعات چالش‌برانگيز در نگارگري ايراني آن است كه كدام نگارگر براي نخستين بار، و در چه زماني، اثرش را امضاء زده است. پژوهشگران بسياري معتقدند كه جنيد بغدادي، نخستين نگارگري‌ست كه با لقب سلطاني،-لقبي كه سلطان‌احمد جلاير به او اعطا كرده بود-؛ اثرش را در خمسه خواجوي كرماني (798 ه.ق) امضاء نمود. اين ادعا از زمان نگارش نخستين تاريخ‌نگاريها درباره‌ي نقاشي ايراني، از شروع قرن بيستم تاكنون، در متون مختلف تكرار شده است. در اين مقاله، با رويكردي انتقادي، ضمن نقد منابع، نگاره‌هاي داراي امضاء به ترتيب زماني، معرفي و بررسي خواهند شد. بررسي هشت نگاره‌ي اين مقاله نشان مي‌دهد، در دوره جلايري- پيش از دوره‌ي سلطان‌احمد جلاير (784-813 ه.ق)- و دوره‌ي سلجوقي نگاره‌هاي متعددي با امضاء نگارگران مصور شده‌ است. اين نگاره‌ها در فاصله‌ي زماني نيمه دوم قرن هفتم تا سال 798 ه.ق توليد شده‌اند. طبق نتيجه پژوهش، قديمي‌ترين نگاره‌ي داراي امضاء به عبدالمؤمن بن محمدالنقاش الخويي تعلّق دارد كه در كتاب ورقه و گلشاه، با خط نسخ و به رنگ سفيد امضاء شده است. جهت رسيدن به هدف مقاله از منابع كتابخانه‌اي استفاده شده است. نگاره‌ها نيز از سايت كتابخانه‌هاي بريتانيا، برلين، و استانبول دريافت گرديده‌اند. روش پژوهش نيز به صورت تاريخي، توصيفي-تحليلي و انتقادي مي‌باشد.