نظام جهاني سرمايه، تجاري شدن كشاورزي ايران و پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي آن در نيمه دوم قرن نوزدهم

با كشانده شدن اقتصاد ايران به پيرامون نظام جهاني سرمايه در نيمه دوم قرن نوزدهم تغييرات و دگرگوني هاي مختلفي در اقتصاد كشور به وجود آمد كه يكي از مهمترين آنها تجاري شدن بخش عمده اي از اقتصاد ارضي ايران بود كه شيوه و مناسبات توليد ارضي در ايران را دچار تغيير و تحولات محسوسي نمود و پيامدهاي اجتماعي و سياسي خاصي را نيز برجاي گذاشت. مسئله اصلي در اين پژوهش بررسي چرايي و چگونگي تجاري شدن كشاورزي ايران تحت تاثيرات  اقتصاد جهاني سرمايه داري و پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي آن مي باشد. در اين مقاله با كاربست نظريه وابستگي نشان مي دهيم كه تجاري شدن كشاورزي ايران در قرن نوزدهم تحت شرايط پيراموني نظام جهاني سرمايه، علاوه بر اينكه فرايندي توسعه اي در اقتصاد ارضي ايران نبوده بلكه هيچ حاصلي نيز در جهت رشد اقتصادي و برخورداري جامعه ايراني از سود حاصله از آن نداشته است. كشاورزي تجاري ايران در نيمه دوم قرن نوزدهم هيچ توفيق بلندمدتي در تراز كردن تجارت خارجي ايران به دست نياورد و تنها باعث ايجاد مشكلات عديده ي در تامين مايحتاج ضروري مردم ايران، وقوع قحطي هاي مختلف، گراني ارزاق عمومي و تحميل فشار و گرسنگي بي امان به اكثريت جامعه ايراني به مدت نزديك به يك قرن گشته و يكي از علل عمده تلف شدن نفوس فراواني از جمعيت اين كشور در اثر قحطي هاي مداوم نيمه دوم قرن نوزدهم و كمبود ارزاق عمومي بوده است.