ادراك زمان با توجه به نفس‌ شناسي صدرايي

ادراك زمان توسط انسان به عنوان يك واقعيت خارجي و نه موهوم، همواره يكي از مسائل چالش‌برانگيز در علوم فلسفه، كلام، روان‌شناسي ادراكات‌، علوم ‌اعصاب‌شناختي، فيزيك ‌نظري، عرفان و غيره بوده است. در اين پژوهش هدف ما بررسي ادراك زمان بر مبناي نفس‌شناسي ملاصدراست. هستي شناسي زمان با توجه به مباني صدرايي، نگرش نويي را به اين امر پايه گذاري مي‌كند كه معرفت‏شناسي و ادراك زمان را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد؛ درنتيجه ادراك زمان، امري مشكك و داراي مرتبه محسوب مي‌گردد. ادراك زمان توسط نفس در مسير صيرورتي كه دارد، امري داراي مراتب است كه در اوايل بيشتر تحت تأثير قواي جسماني و در ادامه تحت تأثير قواي مثالي و باقي قواي ادراكي او قرار مي‌گيرد. اين امر تحت تأثير يكي از مباني ديگر نفس‌شناسي حكمت‌ متعاليه كه در اصطلاح با عنوان «النفس جسمانيه الحدوث روحانيه البقاء» شناخته مي شود، به دست مي‌آيد؛ همچنين نفوس بر اثر صيرورت وجودي و حركت جوهري، با يكديگر تفاوت نوعي پيدا مي كنند و به تبع آن، ادراك زمان ميان نفوس نيز تفاوت نوعي دارد.